Co to jest wypalenie zawodowe i jak z nim walczyć?

Wypalenie zawodowe objawia się chronicznym, nieprzemijającym nawet po odpoczynku zmęczeniem, wyczerpaniem emocjonalnym, pogorszeniem samopoczucia i funkcjonowania fizycznego oraz uczuciem niepowodzenia i rozczarowania co do efektów działania zawodowego.

Słowa kluczowe

wypalenie zawodowe, ratownik medyczny

Problem wypalenia zawodowego może spotkać każdą osobę na każdym stanowisku pracy. Ryzyko jego wystąpienia jest większe, kiedy wykonywany zawód wiąże się z pełnieniem funkcji stresogennych, a także zawodów, które wymagają intensywnego kontaktu z innymi osobami. Wypalenie zawodowe powstaje jako rezultat pojawienia się określonych czynników, które leżą po stronie osoby zaangażowanej w pracę oraz po stronie organizacji, która generuje presję czasową. Nałożenie się na siebie tych czynników powoduje powstanie specyficznego mechanizmu, który sprzyja wypaleniu zawodowemu. Zjawisko wypalenia zawodowego jest przedmiotem badań od lat 70. Wtedy początkowo stwierdzono, że jest to zespół odrębnych objawów niż np. depresja czy nerwica, związanych z wykonywaną pracą zawodową. Zjawisko było łączone z zawodami grup społecznych, które związane były z niesieniem pomocy oraz wsparcia innym ludziom. Obecnie syndrom wypalenia zawodowego łączony jest z przedstawicielami wszystkich zawodów, które wymagają ogromnego zaangażowania poznawczego, emocjonalnego i społecznego.

Wypalenie zawodowe

Pojęcie wypalenia zawodowego zostało wprowadzone przez amerykańskiego psychiatrę H.J. Freudenberga. On jako pierwszy opisał syndrom wypalenia zawodowego. W latach 80. ubiegłego stulecia podał następującą definicję: „Wypalenie jest stanem zmęczenia czy frustracji, wynikającym z poświęcenia się jakiejś sprawie, sposobowi życia lub związkowi, co nie przyniosło oczekiwanej nagrody”. W jego opinii, syndrom wypalenia zawodowego charakteryzował się fizycznym i psychicznym wyczerpaniem, nadmierną skłonnością do irytacji, niecierpliwością, skłonnością do izolowania się oraz tłumienia własnych emocji. Wypalenie zawodowe jest jakby odpowiedzią organizmu na stres, za którego źródło uznaje się sytuację w pracy. Może być to wynikiem zbyt długiego przeciążenia obowiązkami, trudnych i odpowiedzialnych obowiązków czy wyczerpującej pracy. Z syndromem wypalenia zawodowego mamy do czynienia wtedy, gdy praca przestaje dawać człowiekowi satysfakcję. Taki pracownik przestaje rozwijać się zawodowo, czuje się niezadowolony z wykonywanego zajęcia i przepracowany. Zazwyczaj wypalenie zawodowe dotyka osób, których oczekiwania wobec siebie i efektów wykonywanej pracy są bardzo wysokie – tak wysokie, że aż nierealistyczne. Wszystkie te cechy świadczą o wypaleniu zawodowym, czyli stresie, który pojawia się wskutek przepracowania. Syndrom wypalenia zawodowego stanowi zespół czynników, które powstają jako rezultat przeciążenia emocjonalnego i fizycznego, powodowane bezpośrednio przez stres, z którym ma się do czynienia w miejscu pracy. Na tego typu stres najbardziej narażone są osoby, które pracują w zawodach wymagających intensywnych kontaktów z pacjentami, klientami bądź społeczeństwem. Coraz większa liczba pracowników medycznych doświadcza skutków tego zjawiska.