Nagłe stany kardiochirurgiczne w praktyce ratownika medycznego. Zatorowość płucna i ostra niewydolność serca spowodowana wadą zastawkową

Umiejętność wczesnego rozpoznawania stanów nagłego zagrożenia zdrowotnego wymagających pilnej interwencji kardiochirurgicznej to ważny element doskonalenia ratowników medycznych. Wiele powszechnych u pacjentów objawów, takich jak ból w klatce piersiowej, duszność czy bardzo częste zasłabnięcie, to niejednokrotnie symptomy ostrego zespołu aortalnego czy zatorowości płucnej. Powikłania tych nagłych stanów prowadzą do zgonu w bardzo krótkim czasie, stąd konieczność wysunięcia podejrzenia trafnego rozpoznania, odpowiedniego postępowania i transportu do ośrodka o najwyższej referencyjności.

Słowa kluczowe

ostry zespół aortalny, zatorowość płucna, tętniak aorty, ostre rozwarstwienie, kardiochirurgia, ratownik medyczny

Stanem nagłego zagrożenia zdrowotnego, wymagającym niekiedy interwencji kardiochirurgicznej, jest zator tętnicy płucnej, stanowiący szczególny i jednocześnie najgroźniejszy rodzaj zatorowości płucnej. Niedrożność tętnicy płucnej lub jej rozgałęzień najczęściej jest spowodowana przez skrzeplinę z układu żylnego (np. z kończyn dolnych). Niekiedy materiał zatorowy stanowić może tłuszcz lub płyn owodniowy. Najcięższym rodzajem zatorowości płucnej jest duży zator prowadzący do zamknięcia obu tętnic, nazywany „zatorem jeźdźcem”. Jest oczywiste, że zator tętnicy płucnej, niezależnie od wielkości, utrudnia wymianę gazową. W wyniku zaburzeń stosunku wentylacji do perfuzji dochodzi do hipoksemii oraz przecieku na poziomie płuc. Duże zatory, zamykające ponad 50% światła płucnego, wywołują silną reakcję hemodynamiczną, ciężkie nadciśnienie płucne i ostrą niewydolność prawokomorową oraz wstrząs kardiogenny, prowadzące do zatrzymania krążenia i zgonu. Objawy i obraz kliniczny w zatorowości płucnej mogą być bardzo niejednoznaczne. Stąd wiele przypadków zatorowości płucnej może przebiegać bezobjawowo, niemniej jednak u wielu pacjentów jest ona przyczyną nagłej i silnej duszności oraz bólu w klatce piersiowej, z towarzyszącymi objawami hipoksemii i wstrząsu kardiogennego, prowadzącymi do zgonu. Najczęstsze objawy zatorowości płucnej to: