Obrażenia ciała będące następstwem przemocy wobec dzieci w praktyce zespołów ratownictwa medycznego

Zjawisko przemocy wobec dzieci stanowi szeroko rozpowszechniony problem na całym świecie. W przypadku urazów u dzieci o niejasnej etiologii zespoły ratownictwa medycznego, interweniując w miejscach zamieszkania, mają możliwość bezpośredniego stwierdzenia ewentualnych patologii w rodzinie i podjęcia działań zapobiegawczych. Podczas medycznych czynności ratunkowych istnieje znacznie większa szansa na zaobserwowanie przemocy wobec dzieci, aniżeli ma to miejsce podczas rutynowych wizyt u lekarzy pediatrów lub samodzielnego zgłaszania się rodziców z dziećmi do szpitali.

Słowa kluczowe
zespół dziecka bitego, obrażenia ciała, przemoc fizyczna, zespół ratownictwa medycznego, medyczne czynności ratunkowe

Zjawisko przemocy wobec dzieci stanowi szeroko rozpowszechniony problem na całym świecie. Z danych policyjnych wynika, że w Polsce w 2020 roku liczba nieletnich (tj. osób, które nie ukończyły 18. roku życia i nie zawarły małżeństwa), co do których istnieje podejrzenie, że są dotknięte przemocą domową, wynosiła 11 787 (1). Pomimo że liczba ta jest wysoka, to w stosunku do lat poprzednich utrzymuje się trend malejący (ryc. 1). Należy jednak podkreślić, że przedstawione dane dotyczą jedynie działań podjętych przed policję w ramach procedury Niebieskiej Karty i nie obejmują danych z innych podmiotów upoważnionych do zwalczania przemocy w rodzinie.

Mając na uwadze powyższe, jak również fakt niskiej wykrywalności tego typu patologii, należy podkreślić, że rzeczywista liczba dzieci dotkniętych przemocą domową jest znacznie wyższa. Dodatkowo pandemia COVID-19 i związana z nią konieczność minimalizacji kontaktów społecznych spowodowała ograniczenia w uczęszczaniu dzieci do szkół i uczestniczeniu we wszelkiego rodzajach aktywnościach pozaszkolnych. Nakładający się na to aspekt destabilizacji ekonomicznej wielu rodzin wynikający ze zmniejszenia lub całkowitej utraty dochodów, jak również konsekwencje izolacji bądź kwarantanny z powodu koronawirusa przyczyniają się do wzrostu przypadków przemocy domowej. Nauczanie w trybie zdalnym lub hybrydowym powoduje istotne ograniczenia bądź też całkowite zaprzestanie bezpośrednich kontaktów części dzieci z rówieśnikami i środowiskiem szkolnym. Personel placówek edukacyjnych (pedagogowie wczesnoszkolni, nauczyciele, psychologowie szkolni, pielęgniarki szkolne, opiekunowie) często jest pozbawiony możliwości bezpośredniej obserwacji zaburzeń zachowania u dzieci, nieprawidłowości w ich relacjach z rówieśnikami i opiekunami, zaniedbań opiekuńczych czy też obrażeń na ciele, co w konsekwencji może ograniczać skuteczność rozpoznania przemocy w rodzinie wobec dzieci i wczesnego podjęcia działań zapobiegawczych.