Postępowanie przedszpitalne i wewnątrzszpitalne wobec pacjenta narażonego na działanie wysokiej temperatury – udar cieplny

Występujące co roku w Polsce fale upałów przypadają przede wszystkim na porę letnią. Skrajnie wysoka temperatura otoczenia skutkuje wieloma niekorzystnymi następstwami dla organizmu. Najpoważniejszym z nich, stwarzającym bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia, jest udar cieplny.

Wstęp

Występujące co roku w Polsce fale upałów przypadają przede wszystkim na porę letnią. Skrajnie wysoka temperatura otoczenia skutkuje wieloma niekorzystnymi następstwami dla organizmu. Najpoważniejszym z nich, bezpośrednim zagrożeniem dla zdrowia i życia, jest udar cieplny. Jest to choroba charakteryzująca się gwałtownym wzrostem temperatury wewnętrznej ciała (powyżej 40°C) i dysfunkcją ośrodkowego układu nerwowego. Klasyfikuje się go jako klasyczny, gdy powstaje w wyniku biernego narażenia na ekstremalne ciepło z otoczenia, oraz jako wysiłkowy, gdy rozwija się podczas intensywnych ćwiczeń.

Anatomia i fizjologia

Człowiek, jako organizm stałocieplny, utrzymuje fizjologicznie stałą temperaturę wewnętrzną ciała w zakresie około 36,6-37,2°C. W celu utrzymania tego stanu konieczne jest zachowanie równowagi zysków i strat ciepła. Ciało zyskuje ciepło głównie z przemian metabolicznych, a także za pośrednictwem promieniowania cieplnego i konwekcji ze środowiska, gdy jest ono cieplejsze od średniej ważonej temperatury skóry. Utrata ciepła powstaje przede wszystkim na drodze promieniowania i konwekcji do środowiska chłodniejszego, a także przez parowanie wody z dróg oddechowych i potu z powierzchni skóry. W przypadku zakłócenia balansu pomiędzy zyskami i stratami ciepła ciało magazynuje ciepło lub ma go za mało, czego efektem jest zmiana temperatury ciała. Utrzymywanie względnie stałej temperatury wewnętrznej jest możliwe poprzez mechanizm termoregulacji.