Postępowanie w nagłych stanach zagrożenia zdrowia i życia u pacjentki ciężarnej. Część III – wypadki komunikacyjne

Artykuł stanowi trzecią część cyklu poświęconemu postępowaniu w nagłych stanach zagrożenia zdrowia i życia u pacjentki ciężarnej. Tym razem zostały opisane sytuacje, gdy w wypadku komunikacyjnym udział bierze pacjentka ciężarna.

Wypadki komunikacyjne mogą wydarzyć się zawsze i skutkować poważnymi obrażeniami niosącymi długotrwałe konsekwencje. Dla kobiet ciężarnych stanowią szczególnie niebezpieczną przyczynę urazów niosących ryzyko zagrożenia życia i zdrowia co najmniej dwóch osób − zarówno matki, jak i nienarodzonego dziecka. Istotna jest więc już sama świadomość kobiet, że bezpieczeństwo płodu zależy od tego, czy matka zadba o własne bezpieczeństwo, m.in. poprzez prawidłowe zapięcie pasów bezpieczeństwa podczas jazdy. Z obserwacji wynika, że im poważniejsze występują urazy u matki, tym większe zagrożenie dla życia i dalszego rozwoju dziecka będącego jeszcze w jej łonie. To właśnie dlatego jedną z najczęstszych przyczyn zgonów na skutek poniesionych obrażeń komunikacyjnych u ciężarnych nie są urazy bezpośrednie, lecz odklejenie się łożyska, co w konsekwencji powoduje masywne krwawienie, stan bezpośredniego zagrożenia życia i poważne konsekwencje urazowe dla płodu.

Fizjologia ciąży

W celu udzielenia prawidłowej pomocy kobiecie ciężarnej, która doznała obrażeń podczas wypadku komunikacyjnego, trzeba pamiętać o odmiennościach anatomicznych oraz fizjologicznych związanych z trwającą ciążą. Ze strony układu krążenia dotyczą one zwiększenia objętości krwi i rzutu serca, obniżenia się ciśnienia krwi o około 5-15 mm Hg, zwłaszcza w I i II trymestrze ciąży, wzrostu częstości skurczów serca o ok. 5-15 ud./min. W przebiegu ciąży obserwuje się również względną niedokrwistość, co ma związek ze zwiększeniem objętości osocza niewspółmiernego do wzrostu liczby erytrocytów i tym samym obniżeniem poziomu hematokrytu i hemoglobiny. Na skutek powiększania się macicy dochodzi do ucisku na przeponę, co koreluje ze zmniejszeniem się objętości klatki piersiowej, natomiast w konsekwencji prowadzi do powstawania łagodnej zasadowicy oddechowej oraz zespołu hiperwentylacji. Zapotrzebowanie na tlen podczas ciąży wzrasta o ok. 15%. Zmiany dotyczą również układu pokarmowego – dochodzi do zaburzeń w opróżnianiu żołądka, co w przypadku utraty przytomności u ciężarnej może skutkować biernym przesunięciem treści pokarmowej w kierunku przełyku bez jednoczasowego odruchu wymiotnego. Ponadto takie objawy jak nudności, wymioty oraz bóle w okolicy jamy brzusznej pojawiają się także w prawidłowym przebiegu ciąży, co może maskować stan kliniczny pacjentki podczas badania urazowego.