Ratownictwo medyczne wobec zagrożeń radiacyjnych. Medyczne skutki napromieniowania

Podobnie jak w dawce ekspozycyjnej, w celu łatwiejszego określania skutków napromieniowania wykorzystywane jest pojęcie mocy dawki pochłoniętej wyrażonej w Gy/h lub Sv/h.

Skutki biologiczne promieniowania

W wyniku zadziałania na organizm żywy promieniowania jonizującego dochodzi w nim do powstania szeregu uszkodzeń prowadzących do rozwoju miejscowych i ogólnych zmian chorobowych. Dokonujące się uszkodzenie materiału biologicznego jest wynikiem przekazania energii promieniowania na elementy struktur komórkowych. Wyróżniamy trzy fazy oddziaływania promieniowania jonizującego na komórkę. W fazie fizycznej dochodzi do bezpośredniego wybicia elektronów przez cząstkę/falę promieniowania z cząsteczki DNA (nici kwasu deoksyrybonukleinowego), co destabilizuje jej strukturę. W tym przypadku najczęściej mamy do czynienia ze zjawiskiem rozpraszania comptonowskiego (6). W fazie chemicznej tego oddziaływania wystarczająco wysokie energie powodują jonizację (radiolizę) cząsteczek wody (OH., H.), a w konsekwencji powstawanie wolnych rodników (•OH, HO₂•) i zrywanie lub tworzenie nowych wiązań chemicznych (7). Oddziaływanie wolnych rodników w fazie biologicznej powoduje uszkodzenie struktur komórkowych, a w konsekwencji całych komórek. Głównie dochodzi do uszkodzenia: DNA, mRNA, enzymów (katalaz i proteaz) i błon cytoplazmatycznych (6). Jeżeli nie dojdzie do naprawy DNA w komórce, to zmiany w materiale genetycznym zostają zachowane. Powstałe zmiany w obrębie DNA niosą ze sobą ryzyko przekazania nowych cech potomstwu oraz mogą prowadzić do powstania zmian nowotworowych.

Skutki zdrowotne napromieniowania

W wyniku działania promieniowania jonizującego na organizm żywy może dojść do wystąpienia negatywnych skutków ujawniających się w krótkim czasie od napromieniowania lub też po dłuższym okresie, lub nawet dopiero w kolejnych pokoleniach. Z tego powodu skutki napromieniowania dzielimy na: