Urazy głowy u dzieci ‒ badanie, postępowanie, diagnostyka

Urazy głowy stanowią jedną z najczęstszych przyczyn interwencji zespołów ratownictwa medycznego oraz zgłoszeń do szpitalnego oddziału ratunkowego w przypadku pacjentów pediatrycznych. Odmienności anatomiczne, fizjologiczne i poznawcze (charakterystyczne dla poszczególnych faz rozwojowych dziecka) sprzyjają powstawaniu urazów w tej grupie pacjentów i wpływają na ich różnorodność. Celem niniejszej pracy jest scharakteryzowanie rodzajów urazów głowy ze względu na mechanizm, w jakim doszło do powstania obrażeń, i ich rozległości, jak również wskazanie ram teoretycznych oraz praktycznych dotyczących przeprowadzenia badania dziecka po urazie głowy. W ostatniej części artykułu zostaną omówione metody i wskazania diagnostyczne dotyczące obrazowania po urazie.

Urazy głowy stanowią istotną przyczynę zachorowalności i śmiertelności u pacjentów pediatrycznych. Czaszka dziecka rośnie szybko podczas pierwszych miesięcy życia, by około drugiego roku życia osiągnąć 75% swojego dorosłego rozmiaru (1). Budowa czaszki sprzyja jej naturalnemu wzrostowi. Mózgoczaszka składa się z trzech kości nieparzystych (potyliczna, klinowa, czołowa) oraz dwóch parzystych (ciemieniowa i skroniowa). Kości czaszki u noworodków i niemowląt połączone są łącznotkankowymi ciemiączkami (są to połączenia ruchome). Wyróżniamy ciemiączko przednie, tylne, klinowe i sutkowe (2). Ciemiączka pozwalają na ruchomość kości względem siebie i mają kluczowe znaczenie, związane m.in. z możliwością odkształcenia czaszki podczas porodu (w trakcie przechodzenia główki przez kanał rodny) i wzrostu mózgu we wczesnych etapach życia. Dodatkowo obecność szwów czaszkowych u niemowląt powoduje zwiększenie przestrzeni podpajęczynówkowej i pozakomorowej. W związku z tym mogą one tolerować powiększający się krwiak śródczaszkowy znacznie lepiej niż starsze dzieci lub dorośli przed wykazaniem klasycznych objawów zwiększonego ciśnienia wewnątrzczaszkowego (ICP). Z tego powodu niemowlęta z urazem głowy wymagają dokładnej oceny pod kątem wybrzuszenia ciemiączka lub zwiększenia obwodu głowy. Gdy zakończy się okres szybkiego wzrostu czaszki (do 3. roku życia), szwy czaszkowe zaczynają się zamykać, łącząc kości w jednolitą strukturę (3).