Uśmierzanie bólu w warunkach przedszpitalnych

Pacjent cierpiący z powodu bólu wymaga natychmiastowego wdrożenia odpowiedniego leczenia przeciwbólowego, lecz skuteczne postępowanie nie może utrudniać prowadzenia diagnostyki. Nie należy zapominać o prawidłowej ocenie bólu, biorąc pod uwagę obserwację pacjenta, wywiad oraz narzędzia oceny bólu (skala numeryczna NRS, skala wzrokowo-analogowa VAS, skala słowna VRS, skala obrazkowa Wong-Baker). Skala NRS to 11-stopniowa skala, przy wykorzystaniu której pacjent opisuje dolegliwości, podając wartość liczbową od 0 (brak bólu) do 10 (najsilniejszy wyobrażalny ból). Skala VAS ma postać linijki, na której pacjent zaznacza natężenie bólu od 0 (brak bólu) do 10 (najsilniejszy wyobrażalny ból). Może być ona „buźkowa” dla dzieci, gdzie uśmiechnięta buzia oznacza brak bólu, a buzia z grymasem bólu najsilniejsze dolegliwości. Skala VRS jest skalą opisową – pacjent opisuje dolegliwości słownie: braku bólu, słaby ból, średni ból (umiarkowany), silny, nie do wytrzymania (bardzo silny) (2, 14, 15). Warto nadmienić, że Ustawa o prawach pacjenta z marca 2017 roku oraz przygotowywane Rozporządzenie Ministra Zdrowia w zakresie leczenia bólu spowodują konieczność rejestrowania poziomu bólu, również w warunkach pomocy przedszpitalnej.

Wg badania przeprowadzonego przez Krzyżanowskiego i wsp. (7), farmakologiczne uśmierzanie bólu w zespołach specjalistycznych prezentuje się zdecydowanie lepiej niż w zespołach podstawowych. Nie jest to jednak powód do zadowolenia, gdyż jak wynika z badania, 42%, czyli nawet nie połowę poszkodowanych, poddano terapii. Oddzielnym, bardzo istotnym problemem jest postępowanie przeciwbólowe wśród pacjentów pediatrycznych, u których nie możemy oczekiwać racjonalnego zachowania i cierpliwości. Oczywiste jest, że każdej grupie poszkodowanych przysługuje pomoc w zakresie zmniejszenia dolegliwości bólowych (7). Wspomnieć należy o wnioskach płynących z pracy Zielińskiego i wsp. (1), które wskazują na nieadekwatne postępowanie z pacjentem bólowym w oddziale ratunkowym. Kosiński i wsp. (16) podają, że występują znaczny problem z brakiem zrozumienia przez personel medyczny i błędne sklasyfikowanie dolegliwości bólowych u chorych. Szyller i wsp. (14) wykazali niski odsetek zastosowania opioidów w postępowaniu przedszpitalnym, czego powodem mogą być brak doświadczenia w stosowaniu tych środków i obawa przed wystąpieniem powikłań oraz działań ubocznych.