Zgoda na udzielanie świadczeń ratownictwa medycznego i jej brak

Celem artykułu jest przedstawienie regulacji prawnych dotyczących zgody na świadczenia zdrowotne w zakresie ratownictwa medycznego udzielane przez lekarzy i ratowników medycznych oraz jej braku. Artykuł nie dotyczy kwestii przymusowego udzielania świadczeń zdrowotnych.

Słowa kluczowe
świadczenia zdrowotne, ratownictwo medyczne, prawa pacjenta, informacja, zgoda, prawo

Podstawą legalnego udzielania każdemu pacjentowi świadczeń zdrowotnych w Polsce jest wyrażenie przez niego lub przez uprawniony podmiot zgody na konkretne świadczenie zdrowotne, np. na przyjęcie do szpitala. Ustawowym obowiązkiem personelu medycznego, w tym lekarzy i ratowników medycznych, jest uzyskanie zgody na udzielenie konkretnych świadczeń zdrowotnych od uprawnionej osoby, a przede wszystkim od pacjenta zdolnego do jej wyrażenia. Jednakże prawo przewiduje w wyjątkowych sytuacjach udzielanie świadczeń zdrowotnych bez zgody pacjenta, a nawet wbrew jego woli (tzw. przymus). Celem artykułu jest przedstawienie regulacji prawnych dotyczących zgody na świadczenia zdrowotne w zakresie ratownictwa medycznego udzielane przez lekarzy i ratowników medycznych oraz jej braku. Artykuł nie dotyczy kwestii przymusowego udzielania świadczeń zdrowotnych.

Generalne podstawy prawne

Standardy prawne wykonywania zawodu medycznego, w tym lekarza i ratownika medycznego, związane są bezpośrednio z realizacją praw pacjenta. W polskim prawie nie ma definicji praw pacjenta. Należy przyjąć, że prawa pacjenta to zespół uprawnień przysługujących człowiekowi (pacjentowi) z tytułu korzystania ze świadczeń zdrowotnych lub ubiegania się o nie. Prawa pacjenta to prawa podmiotowe stanowiące szczególną kategorię praw człowieka (1). Prawa pacjenta związane są bezpośrednio z korzystaniem ze świadczeń zdrowotnych. Świadczenie zdrowotne są to działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania (2). Za pacjenta, zgodnie z definicją ustawową, uważać należy osobę zwracającą się o udzielenie świadczeń zdrowotnych lub korzystającą ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmiot udzielający świadczeń zdrowotnych lub osobę wykonującą zawód medyczny (3). Pacjentem jest każda osoba korzystająca ze świadczeń zdrowotnych zarówno odpłatnie, za częściową odpłatnością, jak i nieodpłatnie (tj. pacjenci ubezpieczeni w Narodowym Funduszu Zdrowia oraz nieubezpieczeni).