Analgetyki i ból w podstawowym ZRM

Skale oceny bólu

Aby móc prawidłowo i skutecznie walczyć z dolegliwościami bólowymi, należy poznać stopień ich nasilenia. Obiektywna ocena w pomocy przedszpitalnej jest niemożliwa, stosuje się więc skale i kwestionariusze opierające się na subiektywnej ocenie chorego, służące zarówno do oceny początkowego nasilenia bólu, jak i do oceny skuteczności prowadzonej terapii (14). Zalecany jest regularny pomiar natężenia dolegliwości bólowych co ok. 5 minut w przypadku zastosowania opiatów, a w przypadku pozostałych leków co 15-20 minut (15). W zależności od wieku pacjenta, jego stanu oraz miejsca udzielania pomocy stosuje się kilka metod oceny natężenia bólu. Wynik oceny bezpośrednio koreluje z wybranymi do uśmierzenia bólu środkami farmakologicznymi. Ból w pomocy przedszpitalnej należy uśmierzać, gdy staje się dotkliwy dla pacjenta. W większości skal oznacza to, że walkę z bólem ocenianym na 4-6 punktów należy rozpocząć od leków nieopioidowych, a gdy ból osiąga co najmniej 7 punktów, wskazane jest zastosowanie opioidów (16, 17).

Do najpopularniejszych skal stosowanych w celu oszacowania natężenia bólu u osób dorosłych w Polsce zalicza się skalę numeryczną oraz wzrokowo-analogową. Pierwsza z nich, skala numeryczna − NRS (ang. Numerical Rating Scale), jest łatwa do wykorzystania, ponieważ może być zastosowana bez jakichkolwiek materiałów dodatkowych, np. graficznych. Skala obejmuje 11 stopni nasilenia bólu. Pacjent po wysłuchaniu krótkiego instruktażu zostaje poproszony o słowne określenie natężenia bólu, używając do tego celu liczb od 0 do 10 (ewentualnie może również wskazać poziom bólu na graficznej skali). Brak bólu wyrażony jest w skali jako 0, natomiast dolegliwości oznaczone jako 10 odzwierciedlają najsilniejszy wyobrażalny ból. Skala ta wyróżnia się znaczną powtarzalnością wyników i szybkością zastosowania. Z uwagi na jej zrozumiałość dla pacjentów i łatwość stosowania jest obecnie polecana w praktyce klinicznej, jednakże jej zastosowanie jest zalecane w przypadku pacjentów, którzy ukończyli 9. rok życia (16).