Atropina – zastosowanie oraz postępowanie w zatruciu

Znaczenie atropiny w ratownictwie

W wielu dziedzinach medycyny zastosowanie atropiny jest powszechne i wielokierunkowe, jednak w ratownictwie jest szczególnie znaczące, ze względu na działanie blokujące nerw błędny. Dawka, która całkowicie blokuje nerw błędny, to 3 mg, a minimalna dawka w bradykardii to 0,5 mg – mniejsze dawki mogą paradoksalnie pogłębić bradykardię.

Jednak działanie atropiny jest znacznie bardziej obszerne. W zależności od narządu docelowego i efektu, jaki chcemy uzyskać, obejmuje:

• poszerzenie oskrzeli i zmniejszenie wydzielania śluzu poprzez rozkurcz mięśni gładkich;
• poprzez wspomniane już działanie na nerw błędny powoduje zwiększenie częstotliwości rytmu serca i pojemności minutowej, przyspiesza przewodzenie węzłowe i skraca odstęp PQ poprzez wpływ na węzeł zatokowo-przedsionkowy – działanie na serce jest najsilniejsze u osób młodych, u których napięcie nerwu błędnego jest duże;
• zmniejszenie napięcia mięśni gładkich ścian przewodu pokarmowego, osłabienie perystaltyki jelit, zaleganie treści żołądkowej oraz zmniejszenie wydzielania żołądkowego, a także działanie przeciwwymiotne;
• działanie na gruczoły wydzielania zewnętrznego, co zmniejsza wydzielanie śliny, potu, łez, enzymów trawiennych i potu;
• porażanie mięśnia rzęskowego w gałce ocznej i rozszerzanie źrenic (3).

Toksyczna Trójka Tropanowa

W Polsce atropinę, która występuje naturalnie wraz ze skopolaminą i z hioscyjaminą w roślinach, spotyka się w roślinach z grupy psiankowatych: pokrzyk wilcza jagoda, bieluń dziędzierzawa, lulek czarny. Wszystkie z nich są bogate w te same toksyczne alkaloidy tropanowe, a ich stężenie jest zależne od stadium rozwoju rośliny oraz warunków, w których rosną: