Dekontaminacja właściwa osób poszkodowanych

Mobilne systemy dekontaminacji właściwej

Ciekawym rozwiązaniem są Mobilne Systemy Dekontaminacji (MSD) właściwej. Są to rozwiązania stworzone na bazie samochodów,
kontenerów lub namiotów. Zestawy umożliwiają stworzenie trzech wcześniej wymienionych stref (rozbierania się, mycia oraz osuszania z kontrolą dekontaminacji i prewencją hipotermii). Aby ułatwić transport osób leżących, montuje się specjalne ciągi transportowe z rolkami na specjalnych szynach, po których przesuwa się nosze. Woda potrzebna do procesu dekontaminacji jest pobierana ze źródła zewnętrznego, a za pomocą specjalnego urządzenia grzewczego uzyskuje się jej optymalną temperaturę. Do wody mogą zostać dodane substancje myjące lub środki dekontaminacyjne. Oprócz na stałe zamontowanych pryszniców do dyspozycji są także ręczne pistolety do podawania wody. Mobilne zestawy posiadają możliwość odprowadzenia skażonych ścieków do specjalnych zbiorników na odpady. W skład wyposażenia wchodzą dodatkowo agregat prądotwórczy, oświetlenie oraz nagrzewnica powietrza. Niektóre modele mogą posiadać system filtracji powietrza, który generuje podciśnienie lub nadciśnienie, co pozwala na zabezpieczenie przed wydostawaniem się skażenia z namiotu lub jego wnikaniem do wnętrza. MSD posiadają możliwość rozszerzenia ich o pomieszczenia punktu medycznego, izolacji (kwarantanny), oczekiwania poszkodowanych na transport do placówek ochrony zdrowia, śluz czy zaplecza logistycznego. MSD będą najczęściej wykorzystywane przy bardzo dużych zdarzenia oraz mogą zostać rozstawione przed wejściami do placówek ochrony zdrowia.

Przyjęcie poszkodowanego

Pomimo że zabiegi dekontaminacyjne są bardzo ważnym aspektem działań ratowniczych, to newralgicznym elementem jest również zaopatrzenie obrażeń ciała i stanów nagłych, co może przełożyć się na zwiększenie przeżywalności osób poszkodowanych. Zespół ratowniczy musi odpowiedzieć sobie na bardzo ważne pytanie: co w tej chwili zabija mojego poszkodowanego? Czy to czynnik CBRN? Obrażenia ciała? Stany nagłe? Odpowiedź na wcześniej zadane pytania powinna determinować postępowanie ratownicze. Aby zoptymalizować działania wobec poszkodowanego, należy prowadzić dekontaminację wraz z wdrożeniem postępowania ratowniczego. Dlatego powinien zostać stworzony zespół medyczny oraz zespół dekontaminacyjny. Zespół medyczny wykonuje badanie poszkodowanego i wdraża medyczne czynności ratunkowe. Zbierany jest dokładny wywiad, dzięki któremu być może będzie możliwe ustalenie rodzaju skażenia. W przypadku dużej liczby osób poszkodowanych powinna zostać przeprowadzona ich segregacja, która jest oparta o systemy segregacyjne zmodyfikowane pod kątem zagrożeń CBRNE. Następnie przez cały proces dekontaminacji zespół medyczny nadzoruje stan osoby poszkodowanej. Zespół dekontaminacyjny będzie zajmował się czynnościami dekontaminacyjnymi. Aby skrócić czas dekontaminacji poszkodowanego, jego ciało należy podzielić na dwie strony: prawą oraz lewą. Jeden zespół ratowników wykonuje zabiegi dekontaminacyjne po prawej stronie ciała osoby poszkodowanej, a drugi zespół ratowników wykonuje analogiczne procedury po lewej stronie ciała. Jeżeli na miejscu zdarzenia nie była wykonana dekontaminacja wstępna i nie wykonano takich czynności jak odizolowanie dróg oddechowych poszkodowanego od środowiska zewnętrznego czy założenia opaski identyfikacyjnej, to jest to moment, w którym należy to wykonać. Ze względu na spłukiwanie i nanoszenie środka dekontaminacyjnego można rozważyć założenie gogli ochronnych na oczy poszkodowanego. Równolegle z przyjęciem poszkodowanego powinien trwać proces detekcji i identyfikacji czynnika niebezpiecznego. Można podjąć próbę ustalenia rodzaju substancji niebezpiecznej na podstawie objawów klinicznych manifestowanych przez poszkodowanego. Wskazane jest skorzystanie ze sprzętu wykrywczo-pomiarowego. Problemem jest jego dostępność w placówkach ochrony zdrowia. W przypadku detekcji skażenia chemicznego można wykorzystać np.: metody kolorymetryczne, detektory fotojonizacyjne, detektory płomieniowo-fotometryczne, spektrometry ruchliwości jonów czy metody spektrometrii masowej. W przypadku czynnika biologicznego można posłużyć się np. szybkimi testami proteinowymi oraz immunochromatograficznymi. W przypadku skażenia promieniotwórczego wykorzystuje się np. radiometry z możliwością pomiaru skażeń radionuklidami emitującymi promieniowanie gamma, beta oraz alfa. Miejscami detekcji i identyfikacji skażenia będą przede wszystkim skażona odzież oraz skóra osoby poszkodowanej. Na fot. 5 przedstawiono tzw. hot spoty, czyli obszary, w których może potencjalnie znajdować się największa ilość czynnika niebezpiecznego. Należałoby również zabezpieczyć wymaz ze skóry i otworów ciała lub próbkę środowiskową śladową z odzieży w celu dalszej detekcji i identyfikacji czynnika niebezpiecznego. Poszkodowani mogą zostać przetransportowani do placówek ochrony zdrowia bez wcześniej wykonanej dekontaminacji wstępnej, dlatego ich odzież i przedmioty osobiste będą skażone. Odzież jest usuwana poprzez jej rozcięcie i delikatne ściągnięcie. Badania pokazują, że usunięcie odzieży może zredukować poziom skażenia nawet o 80-90%. Skażona odzież i przedmioty osobiste zostają zabezpieczone w oddzielnych workach ze względu na kwestie kontaminacji wtórnej oraz aspekty kryminalistyczne. Każdy worek powinien posiadać te same dane ewidencyjne, które są zawarte na opasce identyfikacyjnej. Jeżeli na miejscu zdarzenia została wykonana dekontaminacja wstępna, to poszkodowani będą zabezpieczeni materiałem termoizolacyjnym, który na etapie przyjęcia należy bezpiecznie usunąć i zabezpieczyć. Poszkodowani mogą również przebywać w komorze izolacyjno-transportowej lub na specjalistycznych noszach CBRN, z których należy ich wyciągnąć. Jeśli na miejscu zdarzenia nie została przeprowadzona dekontaminacja wstępna, po usunięciu skażonej odzieży powinno się także przetrzeć odsłonięte i narażone na skażenie części ciała, wykorzystując do tego improwizowane lub specjalistyczne pakiety dekontaminacyjne. Również badania naukowe wskazują, że wcześniejsze wykonanie dekontaminacji wstępnej zwiększa skuteczność dekontaminacji właściwej. Przed przejściem do dokładnego umycia całego ciała poszkodowanego należy przede wszystkim ustabilizować jego stan kliniczny. Z doświadczenia, obserwacji i badań prowadzonych przez autorów wynika, że etap mycia staje się procesem niezwykle trudnym do realizacji pod kątem technicznym. Ciężki stan pacjenta, potrzeba ciągłego prowadzenia medycznych czynności ratunkowych, stosowanie monitorowania czy niewystarczająca ilość personelu mogą stanowić istotną przeszkodę w tej materii. Autorzy mogą zaproponować postępowanie polegające przede wszystkim na wykonaniu dekontaminacji wstępnej poprzez usunięcie skażonej odzieży lub termoizolacji oraz przetarcie skażonej powierzchni ciała za pomocą improwizowanych lub specjalistycznych pakietów dekontaminacyjnych. Dopiero po ustabilizowaniu stanu poszkodowanego i zabezpieczeniu podstawowych funkcji życiowych można przeprowadzić pełną procedurę mycia pacjenta. Należy dodać, że dekontaminacja wstępna pozwoli zminimalizować oddziaływanie czynnika niebezpiecznego na organizm poszkodowanego, zredukuje zjawisko kontaminacji wtórnej, a zastosowanie techniki suchej dekontaminacji pozwoli dodatkowo zmniejszyć ryzyko wychłodzenia organizmu oraz nie wymaga aż tak dużego nakładu logistycznego.