Diagnostyka różnicowa przyczyn duszności w zakresie działania Zespołów Ratownictwa Medycznego (ZRM)

Duszność to częsty budzący niepokój objaw, który może skutkować poszukiwaniem pomocy medycznej przez pacjentów. Ustalenie wstępnej diagnozy i różnicowanie przyczyn duszności już na poziomie ZRM pozwoli wcześnie zastosować adekwatne leczenie i uniknąć działań niepożądanych.

Słowa kluczowe
duszność, diagnostyka różnicowa, Zespół Ratownictwa Medycznego

Duszność (ang. dyspnoea, breathlessness, shortness of breath) to częsty, budzący niepokój objaw, który może skutkować poszukiwaniem pomocy medycznej przez pacjentów. Zgodnie ze zaktualizowaną definicją American Thoracic Society (ATS) z 2012 r. dusznością określono „subiektywne uczucie dyskomfortu przy oddychaniu, składające się z odróżniających się jakościowo odczuć o zmiennym nasileniu”(1). W badaniach naukowych dotyczących przyczyn wezwań Zespołów Ratownictwa Medycznego (ZRM) duszność stanowiła główny zgłaszany objaw u ok. 6% pacjentów w badaniach szwajcarskich, ok. 8% w badaniach chińskich, ponadto około 12% wyjazdów w USA dotyczyło pacjentów z dusznością (2). W literaturze nie znaleziono danych określających częstość występowania duszności jako powodu wezwania ZRM dla ogółu populacji polskiej. Typowo duszność kojarzy się przede wszystkim z chorobami układu oddechowego i krążenia, jednak ze względu na złożony mechanizm jej powstawania (ryc. 1) towarzyszy ona wielu innym zaburzeniom, jak np.: choroby układu pokarmowego (ostre zapalenie trzustki, niedrożność jelit, kolka żółciowa, zapalenie błony śluzowej żołądka), zaburzenia neurologiczne i choroby nerwowo-mięśniowe, zaburzenia metaboliczne (odwodnienie, hiponatremia, kwasica), zaburzenia psychiatryczne i emocji (2, 3). W australijskim badaniu poświęconym epidemiologii przyczyn duszności u pacjentów transportowanych do SOR-u ambulansem wykazano, że za więcej niż 60% przypadków stały trzy rozpoznania: infekcja dolnych dróg oddechowych (22,7%),