Diagnostyka różnicowa przyczyn duszności w zakresie działania Zespołów Ratownictwa Medycznego (ZRM)

Badanie fizykalne – na co zwrócić uwagę?

A

Rozważając przyczyny duszności związane z drogami oddechowymi, należy wziąć pod uwagę możliwość aspiracji ciała obcego, na co może wskazywać głośne, nieprawidłowe oddychanie, ewentualnie stridor przy niedrożności częściowej. Stridor wdechowo-wydechowy wskazuje na zaburzenia na poziomie krtani związane np. z jej obrzękiem, nowotworami, ze zwężeniem w przebiegu ziarniniakowatości z zapaleniem naczyń (dawniej Wegenera). Skurcz krtani może być równoważnikiem tężyczki w hipokalcemii, wystąpić po ekspozycji na substancje drażniące czy alergeny. Ściszenie i trudności z mową pojawiają się w przebiegu miastenii (4, 5).

B

Uczucie duszności mobilizuje organizm do wykorzystania rezerw układu oddechowego i krążenia, wobec czego najczęściej obserwuje się zwiększenie częstości i/lub objętości oddechów oraz tachykardię. Brak kompensacji ze strony układu oddechowego może wskazywać już na wyczerpanie oddechowe, zwiększenie samej częstości oddechów przy prawidłowej lub zmniejszonej objętości oddechów będzie obserwowane w chorobach restrykcyjnych płuc czy nerwowo-mięśniowych (4).

Osłuchiwanie klatki piersiowej pozwala różnicować na podstawie zjawisk osłuchowych – rzężenia drobnobańkowe symetryczne mogą odpowiadać zastojowi w krążeniu płucnym lub chorobie śródmiąższowej płuc. Rzężenia drobno-, średnio- i grubobańkowe zlokalizowane ogniskowo lub obustronnie (najczęściej) asymetrycznie występują w zapaleniu płuc. Świsty typowo kojarzone z chorobami obturacyjnymi płuc (astma, POChP) nie są objawem patognomonicznym i mogą pojawić się także np. w obrzęku płuc czy anafilaksji. Asymetria głośności szmerów oddechowych obliguje badającego do oceny opukiwaniem klatki piersiowej – w odmie opłucnowej wypuk jest nadmiernie jawny, w przypadku gromadzenia nadmiaru płynu czy niedodmy ściszony (5). Opukiwanie klatki piersiowej może być trudne do interpretacji w warunkach ZRM m.in. z uwagi na hałas – w takich sytuacjach szczególnie przydatna może być ocena w USG.