Diagnostyka różnicowa przyczyn duszności w zakresie działania Zespołów Ratownictwa Medycznego (ZRM)

E

Odkrycie zmian skórnych o typie pokrzywki u pacjenta z dusznością powinno skłonić do oceny i obserwacji w kierunku anafilaksji (ryzyko obrzęku błon śluzowych oraz skurczu oskrzeli ze świstami przypominającymi astmę oskrzelową) (5). Jednostronny obrzęk kończyny dolnej w 70% przypadków związany jest z zakrzepicą żył głębokich (ZŻG), a ta z zatorowością płucną (ZP). ZŻG manifestuje się: bólem łydki podczas chodzenia, tkliwością uciskową, ociepleniem i zasinieniem kończyny (jednak tylko ok. 50% chorych z powyższymi objawami ma ZŻG) (5). Klasycznie wiązany z ZŻG objaw Homansa ma małą użyteczność kliniczną z uwagi na niską (ok. 33%) dodatnią wartość predykcyjną (PPV) (9). Sama pozycja ciała chorego może wnieść pewne wskazówki. Najczęściej spotykana jest pozycja orthopnoe (nasilenie duszności przy leżeniu, poprawa na siedząco), charakterystyczna dla zastoju w krążeniu płucnym, występująca także u pacjentów z astmą i POChP. Odwrotną sytuację (nasilenie duszności przy siedzeniu) określa się jako platypnoe i stwierdza się ją w: zespole wątrobowo-płucnym (przy nadciśnieniu wrotnym, najczęściej w przebiegu marskości wątroby), zatorowości płucnej, zaciskającym zapaleniu osierdzia i przecieku prawo-lewym przez drożny otwór owalny. Mianem trepopnoe opisuje się duszność występującą podczas leżenia na boku, np. na lewym boku przy niewydolności krążenia (4). Stosunkowo niedawno opisanym (2014 r.) objawem niewydolności serca jest bendopnea (duszność pojawiająca się ok. 30 sekund po pochyleniu do przodu, np. przy wiązaniu butów) (5, 6).

Warto zaznaczyć, że duszność definiowana jako „subiektywne odczucie” jest elementem badania podmiotowego i z tego powodu powinna być postrzegana niezależnie od obecności lub braku występowania nieprawidłowości stwierdzanych w badaniu fizykalnym. Innymi słowy − pacjent może odczuwać duszność mimo braku badanych fizykalnie patologii i nie należy tego bagatelizować ani negować.