Dobrą praktyką jest leczenie bólu

Leczenie bólu – analgetyki opioidowe

Opioidy to jedna z najstarszych grup leków i praktycznie najsilniejszych pod względem działania przeciwbólowego. Korzystamy z nich w przypadku bólu silnego o charakterze ostrym, jak i przewlekłym. Hamując ból, działając na receptory opioidowe zlokalizowane w komórkach nerwowych.

Opioidy działają bezpośrednio na trzy typy receptorów opioidowych: μ (MOR), δ (DOR) oraz κ (KOR). Receptory opioidowe są zlokalizowane w strukturach ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Dostępne dla ratowników medycznych opioidowymi są: morfina i fentanyl.

W przypadku nieosiągnięcia zamierzonego efektu należy podjąć decyzję o zastosowaniu farmakoterapii multimodalnej. Polega ona na zastosowaniu leków z grupy opioidowej w połączeniu z grupą leków nieopioidowych lub niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Dzięki zastosowaniu analgezji multimodalnej zmniejszamy ryzyko wystąpienia działań niepożądanych, które często występują w przypadku podaży dużych dawek jednego wyrobu farmaceutycznego.

W uśmierzaniu bólu pacjenta należy stosować analgezję multimodalną, która polega na podawaniu leków z różnych grup. W ten sposób wykorzystywany jest ich synergiczny mechanizm działania, co umożliwia obniżenia dawki i redukcję objawów niepożądanych.

Dobre praktyki leczenia bólu

13 czerwca 2019 r. Ministerstwo Zdrowia opublikowało dobre praktyki leczenia bólu dla Zespołów Ratownictwa Medycznego. Zalecenia zostały opracowane przez zespół ekspertów pod przewodnictwem prof. Andrzeja Basińskiego z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego. Ministerstwo Zdrowia przygotowało dane obejmujące 547 interwencji Zespołów Ratownictwa Medycznego z całej Polski w okresie 6 miesięcy − od 1 listopada 2017 roku do 30 kwietnia 2018 roku. Dotyczyły one rozpoznań urazowych wg klasyfikacji ICD 10. Według zebranych danych ok. 75% pacjentów dorosłych oraz 83% dzieci nie otrzymało leczenia przeciwbólowego na poziomie przedszpitalnym. Zalecenia w postaci dobrych praktyk mają na celu wspomaganie Zespołów Ratownictwa Medycznego w prawidłowym postępowaniu przeciwbólowym z pacjentem na poziomie przedszpitalnym. W grudniu 2019 r. nastąpiła również aktualizacja aplikacji SWD PRM, która wymaga od Zespołów Ratownictwa Medycznego zastosowania oceny bólu u każdego pacjenta.

Zalecenia składają się z czterech dokumentów:

1. Dobrych praktyk leczenia bólu u dorosłych w podstawowych Zespołach Ratownictwa Medycznego.
2. Dobrych praktyk leczenia bólu u dorosłych w specjalistycznych Zespołach Ratownictwa Medycznego i Lotniczych Zespołach Ratownictwa Medycznego.
3. Dobrych praktyk leczenia bólu u dzieci w podstawowych zespołach ratownictwa medycznego.
4. Dobrych praktyk leczenia bólu u dzieci w specjalistycznych Zespołach Ratownictwa Medycznego i Lotniczych Zespołach Ratownictwa Medycznego.

Istotnym elementem oceny bólu jest zastosowanie skali oceny bólu. Rodzaj skali bólu powinien być dopasowany do kategorii wiekowej pacjenta (np. VAS, FACE, NRS). W celu uproszczenia wprowadzono podział dolegliwości bólowych na 3 stopnie:

1. od 1 pkt do 4 pkt – ból łagodny,
2. od 5 pkt do 7 pkt – ból umiarkowany,
3. od 8 pkt do 10 pkt – ból silny/ekstremalny.

Zaleca się dążenie do redukcji natężenia bólu o minimum 50%.

Zakończenie

Każdy z nas miał kiedyś styczność z bólem, na pewno to uczucie nie należy do przyjemnych. Aby uniknąć w jak największym stopniu nieprzyjemnych doznań z bólem, należy poznać jego etiologię oraz przeciwdziałać jego powstawaniu.

Ratownik medyczny w Polsce ma do dyspozycji 7 leków przeciwbólowych. By osiągnąć sukces terapeutyczny, powinien on w pierwszej kolejności ocenić u pacjenta skalę natężenia bólu. Niestety wiedza personelu medycznego na temat odczuwania bólu u pacjentów, w tym pacjentów nieprzytomnych, w wielu przypadkach jest jeszcze niedostateczna. Jednak dzięki ponawianiu tematu uśmierzania bólu w publikacjach, dyskusjach, na kursach doskonalących czy sympozjach lub kongresach, rośnie świadomość, że każdemu pacjentowi należy się pomoc w walce z bólem, bez względu na stan jego świadomości.