Kiedy omdlenie wziąć pod lupę? Gdy serce bije za wolno, cz. III

Zaburzenia rytmu serca pod postacią bradykardii stanowią jedną z przyczyn omdleń o etiologii kardiogennej. Znajomość fizjologii i patofizjologii pracy serca oraz umiejętność interpretacji EKG ma kluczowe znaczeniu w przypadku interwencji zespołów ratownictwa medycznego u pacjentów z objawową bradykardią.

Słowa kluczowe
omdlenie, bradykardia, atropina, elektrostymulacja

Częstość akcji serca ma istotny wpływ na utrzymanie odpowiedniej perfuzji mózgowej i przepływ krwi przez kluczowe narządy zapewniające homeostazę naszego organizmu.

W poprzedniej części artykułu zostały omówione zaburzenia rytmu serca powodujące omdlenie kardiogenne na skutek zbyt szybkiej akcji serca – tzw. tachyarytmie. W trzeciej części artykułu autorzy skupią się na omdleniu kardiogennym z towarzyszącą wolną akcją serca.

Fizjologia

Serce człowieka kurczy się i rozkurcza dzięki wyspecjalizowanym komórkom obecnym w jego tkance. Prawidłowe przewodzenie i rozchodzenie się pobudzenia zapewnia zsynchronizowaną pracę poszczególnych jam serca. Węzeł zatokowo-przedsionkowy SA (ang. sinoatrial node) jest fizjologicznie nadrzędnym i tym samym najszybszym ośrodkiem w układzie bodźcotwórczym. Odpowiada za generowanie podstawowego, pierwszego impulsu rozpoczynającego proces depolaryzacji i tym samym nadawanie rytmu pozostałym strukturom układu bodźcoprzewodzącego serca. Jest unerwiony przez autonomiczne włókna współczulne i przywspółczulne, które regulują jego pracę. Z węzła zatokowego impuls poprzez przedsionki dociera do węzła przedsionkowo-komorowego (węzeł AV), gdzie dochodzi do zwolnienia przewodzenia impulsu, co daje możliwość wypełnienia komór krwią napływającą z kurczących się (zdepolaryzowanych) przedsionków. Następnie przewodzenie przechodzi przez pęczek Hisa i jego odnogi zakończone włóknami Purkinjego, które przekazują impulsy do roboczej mięśniówki komór serca, co powoduje ich skurcz. Po zdepolaryzowaniu komórek, które powinny mechanicznie odpowiedzieć na bodziec, dochodzi do procesu repolaryzacji. Jest to proces polegający na przygotowaniu miokardium do wykonania kolejnego cyklu pracy serca. Opisane powyżej procesy depolaryzacji i repolaryzacji poszczególnych jam serca stanowią ścisłe składowe