Kliniczne aspekty choroby węzła zatokowego

Jakie schorzenia prowadzą do powstania dysfunkcji węzła zatokowego?

Najczęstszymi
przyczynami są choroba niedokrwienna serca oraz idiopatyczny proces
zwyrodnieniowy, który skutkuje zmniejszeniem liczby komórek
rozrusznikowych w węźle zatokowym. Prawidłowa funkcja węzła zatokowego
może także zostać upośledzona w wyniku pierwotnej kardiomiopatii, chorób
tkanki łącznej, niedoczynności tarczycy, hipotermii, jadłowstrętu
psychicznego, hipo- i hiperkaliemii, wzrostu ciśnienia
wewnątrzczaszkowego lub jatrogennie jako następstwo zabiegu
operacyjnego. Do objawów zespołu chorej zatoki może prowadzić także
czynnościowa dysfunkcja węzła zatokowego, która może być spowodowana
stosowaniem leków wpływających hamująco na automatyzm i przewodzenie w
węźle zatokowym: beta-adrenolityków, blokerów kanału wapniowego
(diltiazemu i werapamilu), glikozydów naparstnicy, leków
antyarytmicznych grupy I i III (amiodaron, czy propafenon), klonidyny,
związków litu i cymetydyny. U pacjentów w wieku podeszłym koniecznie
należy w wywiadzie uwzględnić pytanie o stosowanie beta-adrenolityków w
kroplach okulistycznych, co u osób z wyjściowo istniejącą dysfunkcją
węzła zatokowego także może spowodować nasilenie bradykardii i
wystąpienie jej objawów. Dysfunkcja węzła zatokowego może mieć charakter
przejściowy, gdy spowodowana jest potencjalnie odwracalnymi
przyczynami, np. zawałem mięśnia sercowego, zaburzeniami
elektrolitowymi, stosowanymi lekami. Szczególnie niebezpieczne sytuacje
pojawiają się u chorych z napadami szybkich arytmii przedsionkowych, u
których może dojść do nieświadomego, łącznego stosowania różnych leków
antyarytmicznych: pacjent bierze przewlekle jeden lub dwa z nich − np.
połączenie beta-adrenolityku i propafenonu, a od innych lekarzy
otrzymuje kolejne leki − amiodaron, digoksynę, werapamil. Ustąpienie
arytmii lub kardiowersja elektryczna wykonana w tych warunkach u chorych
z chorobą węzła zatokowego skutkowała będzie długotrwałą pauzą z wolnym
rytmem zastępczym z następowymi groźnymi zaburzeniami hemodynamicznymi.