Nowe leki w codziennej praktyce ratownika medycznego

Noradrenalina

Kolejnym lekiem, który od 25 marca 2024 r. ratownik medyczny może podać samodzielnie, bez zlecenia lekarza, jest noradrenalina (nazywana również norepinefryną). Substancja ta jest wytwarzana w ludzkim organizmie endogennie, na drodze przekształcania tyrozyny do dopaminy, a tej finalnie do noradrenaliny. W warunkach fizjologicznych noradrenalina powstaje w pozazwojowych neuronach adrenergicznych i komórkach chromochłonnych rdzenia nadnerczy. W wyniku swojego działania aktywuje w znacznej mierze receptory α₁ – adrenergiczne, co powoduje skurcz naczyń tętniczych, wzrost obciążenia następczego serca (tzw. after load), a przez to – zwiększenie skurczowego i rozkurczowego ciśnienia tętniczego oraz zmniejszenie pojemności minutowej serca. W dużo mniejszym stopniu pobudza receptory β₁ kardiomiocytów, czego następstwem jest zwiększenie częstotliwości rytmu serca oraz zwiększenie siły skurczowej mięśnia sercowego. Podczas działania noradrenaliny poprzez zwiększenie ciśnienia tętniczego dochodzi do zahamowania stymulacji baroreceptorów w łuku aorty i zatoce tętnic szyjnych. W efekcie tego na drodze odruchowej pobudzany jest również nerw błędny, dlatego następuje zmniejszenie częstotliwości rytmu serca. Bardzo ważnym aspektem działania norepinefryny jest fakt, że nie zmniejsza przepływu wieńcowego. Ponadto, w ujęciu ogólnoustrojowym, substancja ta pobudza receptory α w mięśniu macicy, powodując działanie skurczowe oraz stymuluje receptory α w trzustce, powodując zmniejszenie wydzielania insuliny (7).

Czas połowicznego rozpadu (t_1/2) norepinefryny wynosi 1-2 min, zatem powinna być podawana w ciągłym wlewie, z użyciem pompy infuzyjnej. Należy rozważyć podanie noradrenaliny po uprzednim uzupełnieniu łożyska naczyniowego. Zaleca się stałe monitorowanie ciśnienia tętniczego – co dwie minuty od rozpoczęcia infuzji do momentu osiągnięcia pożądanego ciśnienia krwi, a następnie co pięć minut, jeśli lek jest nadal podawany. Ponieważ noradrenalina działa głównie naczynioskurczowo, sugerowane jest skojarzenie noradrenaliny z lekiem działającym inotropowo dodatnio (zwiększającym siłę skurczu mięśnia sercowego). Należy pamiętać, że lek powinien być podawany do żyły centralnej, co – z przyczyn formalnoprawnych –jest niemożliwe do wykonania w podstawowych zespołach ratownictwa medycznego. Rozwiązaniem może być wykorzystanie dużego obwodowego naczynia żylnego, np. w dole łokciowym. Przed podaniem noradrenaliny należy sprawdzić, czy nie doszło do wynaczynienia kaniuli. Podaż pozanaczyniowa noradrenaliny może spowodować martwicę tkanek i zgorzel w tej okolicy.