Obrażenia wojenne w cywilnej medycynie ratunkowej

Charakterystyka ran postrzałowych

Obecnie wiemy, że powstanie rany postrzałowej wiąże się z przeniesieniem energii kinetycznej pocisku na tkanki, a rozległość zniszczeń jest wprost proporcjonalna do prędkości pocisku. Podczas przechodzenia pocisku przez ciało dochodzi do powstania jamy chwilowej, co wiąże się z rozciągnięciem tkanek prostopadle w stosunku do przebiegu kanału rany. To z kolei powoduje falę uderzeniową, czyli warstwę ściśniętego powietrza przebiegającego przed lecącym pociskiem. Tkanki ulegają więc rozerwaniu, również bocznie od miejsca przejścia kuli przez ciało, a co za tym idzie – uraz jest rozleglejszy niż obszar bezpośrednio uszkodzony kulą. Jeśli w pobliżu przebiegu kanału rany jest kość, może ona ulec złamaniu nawet bez bezpośredniego urazu od pocisku. Mówiąc obrazowo: jeśli strzelimy w tort, to przy odpowiedniej prędkości kuli możemy zauważyć pewnego rodzaju eksplozję. Dodatkowo energia kinetyczna jest przenoszona z pocisku na tkanki również jako energia cieplna, co wiąże się z denaturacją tkanek – wzrost temperatury jest jednak krótkotrwały i na niewielkim obszarze sama temperatura może sięgać nawet 105°C. W pewnym stopniu pociski, przechodząc przez tkanki, mogą odejść od przewidywanego toru, ulec zniesieniu w którąś stronę lub wejść w ruch podobny do koziołkowania i tym samym zwiększyć uraz. Niektóre pociski są wrażliwe na bodźce zewnętrzne zmieniające tor lotu pocisku i jego zachowanie, co skutkuje powstaniem większych obrażeń po strzale z daleka niż z bliska (fot. 2).