Ocena stanu jamy ustnej jako element badania fizykalnego w praktyce ratownika medycznego

Badanie jamy ustnej należy rozpocząć od badania zewnątrzustnego. Zwracamy uwagę, czy w obrębie okolic jamy ustnej nie występują aktywne krwawienia oraz deformacje mogące świadczyć o przebytym urazie. Obserwujemy skórę twarzy, jej zabarwienie, ewentualne obrzęki bądź wykwity skórne. Zaniepokoić powinna nas każda odbiegająca od normy cecha, zwłaszcza wyraźnie zauważalna bladość skóry, która często spowodowana jest niedokrwistością. Następnie palpacyjnie oceniamy węzły chłonne, w szczególności gdy pacjentowi towarzyszą obrzęk oraz ból, mogące świadczyć o toczących się aktywnych stanach zapalnych bądź rozroście procesów nowotworowych (5).

Badanie wewnątrzustne rozpoczynamy od obserwacji warg oraz kątów ust. Zwracamy uwagę na ich kolor, wilgotność, pęknięcia czy ewentualne nadżerki. Mogą one świadczyć o toczących się stanach zapalnych, niedoborach witaminowych bądź zakażeniach grzybiczych. Następnie oburącz odchylamy i wywijamy wargi do zewnątrz, ukazując ich wewnętrzną powierzchnię (ryc.1, pkt A) oraz sprawdzamy, czy nie występują w nich potencjalne zgrubienia (ryc.1, pkt B). Prosimy, aby pacjent otworzył usta i za pomocą latarki oświetlamy wnętrze jamy ustnej. Dokonujemy oceny wyglądu błony śluzowej jamy ustnej, dziąseł, podniebienia oraz stanu uzębienia (ryc. 1, pkt C, D, E). Jednorazową szpatułką wykonujemy energiczny ucisk na język, ukazując podniebienie miękkie, migdałki podniebienne oraz tylną ścianę gardła (ryc.1, pkt F). Oceniamy ich zabarwienie, wilgotność oraz wykluczamy ewentualną obecność wydzieliny ropnej, plam, pęcherzy, nadżerek, owrzodzeń czy guzów. Ostatnim elementem jest badanie stanu języka. Oglądamy powierzchnie języka: górną i boczne (ryc.1, pkt H), następnie prosimy pacjenta o uniesienie języka w kierunku podniebienia twardego (ryc.1, pkt G). Pozwala to na wykonanie oględzin dna jamy ustnej i ujść przewodów ślinianki podjęzykowej oraz podżuchwowych. Podczas badania języka konieczna jest ocena zabarwienia, wielkości, wilgotności, ruchomości i obecności ewentualnych nalotów na jego powierzchni (5, 6).