Osłuchiwanie klatki piersiowej jako element badania oddechu – wskazówki dla ZRM

Istotna w trakcie badania jest
zatem ocena charakteru brzmienia, intensywności i czasu trwania
prawidłowych szmerów oddechowych, a następnie określenie obecności lub
braku patologicznych odgłosów (1, 4). Każde dodatkowe odgłosy zawsze są
oznaką nieprawidłowości w układzie oddechowym i nie występują u zdrowego
pacjenta. W zakresie ich oceny istnieje dosyć duża niespójność
terminologiczna praktykowana w medycynie i akustyce. W 1997 roku
Amerykańskie Towarzystwo Klatki Piersiowej zaproponowało podział
dodatkowych dźwięków oddechowych na:

• dźwięki ciągłe:
  • świsty – dźwięki o wysokiej częstotliwości, posiadające charakter melodyjny i syczący. Występują głównie w oskrzelach o małej średnicy, a fenomeny te wynikają ze zwężenia światła dróg oddechowych spowodowanego skurczem, obrzękiem błony śluzowej, płynem, śluzową bądź ropną wydzieliną. Mogą być słyszalne w fazie wdechu i wydechu, wzmożone jednak bardziej przy wydechu (występują np. w POChP, astmie, nieżycie oskrzeli, zapaleniu oskrzelików, zachłyśnięciu treścią pokarmową, rzadko w zatorowości płuc),
  • świsty niskotonowe – dźwięki o niskiej częstotliwości, brzmieniem przypominające chrapanie (wcześniej furczenia). Przyczyny tych fenomenów wynikają z tych samych zaburzeń jak wcześniej, jednak najczęściej są efektem obecności gęstej wydzieliny w drogach oddechowych. Mogą być również słyszalne w czasie wdechu czy wydechu, lecz intensywniejsze są w trakcie wydechu (np. POChP, astma),
• dźwięki okresowe:
  • trzeszczenia grube – dźwięki przerywane, nagłe, głośne o niskiej tonacji (wcześniej rzężenia grubobańkowe). Najintensywniejsze w czasie wdechu, (występują np. w rozstrzeniu oskrzeli),
  • trzeszczenia drobne – dźwięki okresowe o krótszym czasie trwania, wyższej tonacji oraz mniej intensywnych od trzeszczeń grubych (wcześniej rzężenia drobnobańkowe). Odgłosy wywodzące się z pęcherzyków płucnych, które są efektem rozklejenia oraz rozciągnięcia ścian patologicznie zamkniętych i zapadniętych bardzo drobnych oskrzeli w czasie fazy wydechu. Powoduje to niedodmę w pęcherzykach płucnych. Podczas wdechu powietrze gwałtownie otwiera światło tych oskrzelików, a nagłe wyrównanie ciśnienia gazów w dwóch sąsiadujących ze sobą zbiornikach (między oskrzelami większego kalibru a pęcherzykami płucnymi) oraz drgań ich ścian daje efekt trzeszczenia. Przyczyną jest najczęściej gromadzący się płyn w świetle drobnych oskrzeli lub samych pęcherzyków, (występują np. w obrzęku płuc, we wczesnej fazie odoskrzelowego zapalenia płuc, w zwłóknieniu płuc, w niedodmie z powodu zalania płynem),