Perspektywy zastosowania telemedycyny oraz teletransmisji w ratownictwie medycznym

Telemedycyna w Polsce

Medyczne zastosowanie zaawansowanych rozwiązań teleinformatycznych w Polsce jest bardzo różnorodne. Od ośrodków prowadzących współpracę międzynarodową i stosujących systemy teleinformatyczne w trakcie prowadzenia nowatorskich zabiegów i terapii, po miejsca, gdzie obsługa komputera nie jest codzienną czynnością wykonywaną przez personel medyczny. Taka sytuacja może poniekąd wynikać z obowiązujących dotychczas regulacji prawnych, które temat telemedycyny traktują dość marginalnie. Wystarczy wspomnieć, że przepis formalnie sankcjonujący telemedycynę pojawił się w ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty dopiero w roku 2015, natomiast odrębne finansowanie dwóch nowych świadczeń, tj. telekonsylium kardiologiczne i telekonsylium geriatryczne, zostało wprowadzone zarządzeniem prezesa Narodowego Funduszu Zdrowia w grudniu 2017. Jednocześnie praktyczny rozwój wykorzystywania rozwiązań teleinformatycznych zaczął się w Polsce wiele lat temu. Pierwszym zapisem, w którym pojawiło się sformułowanie telemedycyny, była Ustawa z dnia 9 listopada 2000 r. o bezpieczeństwie morskim. Zgodnie z art. 125 ustawy „w celu wykonywania zadań państwa związanych z udzielaniem porad medycznych drogą radiową na morzu, tworzy się Morską Służbę Asysty Telemedycznej”. Kolejnym aktem prawnym autoryzującym telekonsultację jest Ustawa z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym, gdzie w art. 41 ust. 3 znajduje się przepis mówiący, że podczas prowadzenia medycznych czynności ratunkowych: „kierujący może zasięgnąć opinii lekarza wskazanego przez dyspozytora medycznego” (10, 11).

To właśnie ratownictwo stało się jednym z obszarów, w którym zaczęto wykorzystywać telemedycynę. Pierwszym z nich było wdrożenie systemu, który dzięki wykorzystaniu teletransmisji wspierał diagnozowanie oraz leczenie ostrych zespołów wieńcowych (OZW). Już w 2001 roku na terenie byłego województwa jeleniogórskiego wprowadzono pilotażowy projekt wyposażenia dziewięciu ambulansów w sprzęt umożliwiający wykonywanie transmisji danych pacjentów do pracowni hemodynamiki. W praktyce doskonale już dzisiaj znany system jest zbudowany z dwóch głównych elementów, tj. Zespołów Ratownictwa Medycznego wyposażonych w defibrylator z modułem 12-odprowadzeniowego EKG i możliwością transmisji danych oraz stacji odbiorczej znajdującej się bezpośrednio w pracowni hemodynamiki (12). Teletransmisja i konsultacja wykonywana w przypadku ostrych zespołów wieńcowych oraz w ostrym zespole wieńcowym z uniesieniem odcinka ST pozwala na istotne skrócenie czasu od wystąpienia objawów do zabiegu rewaskularyzacji tętnicy. Umożliwia to uniknięcie niekorzystnych powikłań związanych z wpływem czasu na wielkość uszkodzenia mięśnia sercowego i wtórnej niewydolności krążenia mającej bezpośredni wpływ na jakość życia pacjentów po zawale (9).