Postępowanie ratunkowe u pacjenta z urazem wielonarządowym wynikającym z użycia broni palnej

Amerykańskie badania wskazują, że postrzały z broni palnej są przyczyną 20% wszystkich zgonów związanych z występowaniem urazów wielonarządowych. Właściwe postępowanie ratunkowe u pacjenta postrzelonego jest trudne, ponieważ urazy te często stanowią bezpośrednie zagrożenie życia. Stosowanie medycznych czynności ratunkowych powinno być prowadzone w taki sposób, aby nie opóźniać transportu pacjenta do miejsca ostatecznego leczenia.

Słowa kluczowe

medyczne czynności ratunkowe, uraz wielonarządowy, rana postrzałowa

W wyniku urazu (trauma) następuje uszkodzenie ciała lub jego części wskutek działania czynników zewnętrznych, do których zaliczamy m.in.: upadki, uderzenia, energię elektryczną. Biorąc pod uwagę rozkład siły urazu, która uszkadza ciągłość powłok skórnych, obrażenia ciała można podzielić na: obrażenia nieprzenikające, czyli tępe, oraz obrażenia przenikające, do których będziemy zaliczać między innymi rany postrzałowe zadane bronią palną (1). Przypadki użycia broni palnej w warunkach pokoju są rzadsze niż w trakcie konfliktów militarnych. Na liczbę przypadków użycia tego typu broni mają wpływ takie czynniki, jak zamożność społeczeństw oraz regulacje prawne dotyczące posiadania broni.

W czołówce państw z najwyższym odsetkiem ofiar śmiertelnych znajdują się kraje Ameryki Południowej i Północnej (2). W Stanach Zjednoczonych rany postrzałowe są przyczyną 20% wszystkich śmiertelnych urazów, a koszty leczenia rannych znajdują się na czwartej pod względem wielkości kosztów pozycji (3, 4). Również w Europie przypadki użycia broni palnej stają się coraz większym problemem. W latach 1998-2002 wśród wszystkich przestępstw kryminalnych popełnionych w Wielkiej Brytanii odsetek przestępstw z użyciem broni palnej wzrósł do 30% (4). Polska znajduje się w grupie krajów mających najniższy odsetek posiadanej przez obywateli broni (1,3 sztuk broni na 100 mieszkańców) oraz liczby zgonów powiązanych z bronią palną (0,1 na 100 tys. mieszkańców) (2). Nieliczne przypadki użycia broni palnej są wynikiem nieszczęśliwych wypadków, działań przestępczych oraz interwencji służb mundurowych. W Polsce, według policyjnych statystyk, w latach 2009-2014 dokonano ponad trzech tysięcy przestępstw z użyciem broni palnej, natomiast liczba interwencji z użyciem broni służbowej przez policjantów wyniosła niemal tysiąc przypadków. Liczba osób, które doznały uszczerbku na zdrowiu w wyniku użycia broni palnej, wynosiła około 40 przypadków rocznie (5, 6).