Prawo pacjenta do towarzystwa osoby bliskiej podczas transportu do szpitala w aspekcie prawno-medycznym

Pojęcie osoby pozostającej we wspólnym pożyciu nie zostało zdefiniowane w przepisach prawa. Przyjmuje się zaś, że na wspólne pożycie składają się więzi: duchowa, fizyczna i gospodarcza (3). Osoba wskazana przez pacjenta jako osoba bliska jest każdą osobą inną niż wyżej wymienione kategorie, jeśli zostanie wyraźnie wskazana przez pacjenta. Takie wskazanie nie powinno budzić wątpliwości (4). Osoby niepełnoletnie mogą zostać wskazane przez pacjenta jako osoby bliskie. Nie ma w tej sytuacji uregulowań prawnych, a przepisy nie przewidują ograniczenia przedmiotowego ze względu na wiek, stany psychiczny czy emocjonalny osoby bliskiej (4). Ponadto pacjent ma prawo do opieki pielęgnacyjnej sprawowanej przez osobę bliską lub inną osobę wyznaczoną przez chorego.

Wynika to z art. 34 u.p.p. (4).

Można zadać sobie pytanie, czy sam transport jest udzielaniem świadczenia? Otóż tak, ponieważ zakończenie udzielania świadczenia przez ZRM następuje w chwili przekazania pacjenta w szpitalu. Taka sytuacja nie może jednak naruszać przepisów ruchu drogowego mówiących o tym, że w karetce może jechać tyle osób, ile jest zarejestrowanych miejsc w dowodzie rejestracyjnym (1, 5).

Odmowa osoby bliskiej przy udzielaniu świadczenia zdrowotnego

Kierownik ZRM ma prawo dokonać odmowy obecności osoby bliskiej podczas transportu do szpitala nawet w sytuacji, gdy pacjentem jest dziecko. Odmowa dotyczy tylko dwóch przypadków. Gdy występuje ryzyko zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta. Wynika to z art. 21.2. ustawy o prawach pacjenta, który brzmi: „osoba wykonująca zawód medyczny udzielająca świadczeń zdrowotnych pacjentowi może odmówić obecności osoby bliskiej przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w przypadku istnienia prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożenia epidemicznego lub ze względu na bezpieczeństwo zdrowotne pacjenta”. Do takiej sytuacji należą m.in.: transport pacjenta z chorobą zakaźną lub wysokie ryzyko nagłego zatrzymania krążenia (NZK) w trakcie transportu. Wówczas nawet obecność rodzica jest niepożądana. Osoba bliska nie dość, że będzie roztrzęsiona, zdenerwowana, to jednocześnie może utrudniać wykonywanie medycznych czynności ratunkowych (MCR), które mogą spowodować opóźnienie udzielenia pomocy pacjentowi. Z praktycznego punktu widzenia usunięcie osoby bliskiej w takiej sytuacji jest bardzo trudne, a często niemożliwe. Należy tutaj zaznaczyć, że w karetce nie ma miejsca tak naprawdę na „osoby trzecie”, szczególnie podczas akcji ratunkowej. Pewnych granic dla dobra pacjenta nie wolno przekroczyć (1, 6).