Ratownictwo medyczne wobec zagrożeń radiacyjnych. Medyczne skutki napromieniowania

Wzrost wykorzystania materiałów promieniotwórczych i źródeł promieniowania w różnych dziedzinach życia (przemysł, energetyka, transport, medycyna) zwiększa ryzyko wystąpienia zdarzenia o charakterze radiacyjnym. Zagrożenia terrorystyczne niosą ze sobą ryzyko wykorzystania materiałów promieniotwórczych do produkcji „brudnej bomby” lub improwizowanego ładunku nuklearnego. Wzrost zagrożeń radiacyjnych i nuklearnych wymusza na ratownictwie medycznym weryfikację swoich kompetencji w udzielaniu pomocy ofiarom wypadków radiacyjnych. Celem pracy jest przedstawienie skutków działania promieniowania jonizującego na organizm człowieka w świetle ostatnich badań. W celu przygotowania publikacji dokonano przeglądu literatury przedmiotu i dokonano jej analizy pod kątem doboru informacji przydatnych w praktyce zespołów ratownictwa medycznego i personelu medycznego szpitalnych oddziałów ratunkowych i centrów urazowych.

Słowa kluczowe
zagrożenia radiacyjne, napromieniowanie, źródła promieniowania

Promieniowanie jonizujące stale występuje w środowisku naturalnym. W skorupie ziemskiej znajdują się pierwiastki promieniotwórcze, które są źródłem naturalnego promieniowania Ziemi (1). Choć powierzchnia naszej planety jest chroniona przez atmosferę, z kosmosu dociera do nas promieniowanie kosmiczne. Dodatkowo do dawki pochłoniętej ze źródeł naturalnych należy doliczyć niewielką wartość promieniowania pochodzącą ze źródeł sztucznych, np. podczas badań radiologicznych. Współcześnie przeciętny Polak, otrzymując średnio rocznie 3,74 mSv, pochłania ze źródeł naturalnych promieniowanie o wartości 2,43 mSv, a 1,31 mSv – ze źródeł sztucznych (2).

Obok codziennej ekspozycji na promieniowanie jonizujące istnieje ryzyko narażenia na duże dawki promieniowania jonizującego powstałego w wyniku uszkodzenia urządzeń zawierających materiał promieniotwórczy lub awarii urządzeń wytwarzających ten rodzaj promieniowania. W dobie zagrożeń terrorystycznych wzrasta również ryzyko wykorzystania materiałów promieniotwórczych do produkcji tzw. „brudnej” bomby (ang.