Specyfika działań ratunkowych w zagrożeniach biologicznych

Choroby zakaźne szerzą się drogą łańcucha epidemicznego. Pierwszym ogniwem łańcucha jest chory człowiek (lub zwierzę), zwłoki lub zakaźny materiał biologiczny (płyny ustrojowe). Drugim ogniwem łańcucha jest droga przenoszenia (kropelkowo-powietrzna, kontaktowa, wodno-pokarmowa, wszczepienna, transmisyjna). Znajomość dróg przenoszenia i wrót zakażenia jest podstawą ochrony przed czynnikami biologicznymi. Trzecim elementem łańcucha jest wrażliwa populacja (11). W wielu przypadkach odporność populacji możemy podnieść, stosując szczepienia ochronne. Niestety, w przypadku zagrożeń terrorystycznych, nowych oraz rzadko występujących chorób (np. EBV, SARS) ta forma ochrony jest niemożliwa do zastosowania lub mocno ograniczona ze względu na brak przygotowanych do powszechnego użycia szczepionek. W działaniach ratunkowych możemy w pewnym sensie „sztucznie podnieść” odporność personelu medycznego przez zastosowanie kombinezonów i środków ochrony dróg oddechowych.

Cechą pacjenta zakaźnego jest utrzymująca się zdolność do rozprzestrzeniania choroby w okresie zaraźliwości. Spośród wszystkich chorób zakaźnych wyróżniono grupę chorób uznanych za szczególnie niebezpieczne dla człowieka. Definiujemy je jako choroby wysoce zakaźne, łatwo się rozprzestrzeniające, o wysokiej śmiertelności, powodujące szczególne zagrożenia dla zdrowia publicznego i wymagające specjalnych metod zwalczania (10). Z tego faktu wynika konieczność stosowania indywidualnych środków ochrony i specyficznej taktyki postępowania ratowniczego i leczniczego. Sposób postępowania z pacjentem chorym na choroby zakaźne regulują przepisy prawa. Podstawowym dokumentem jest ustawa o zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (10). Na jej podstawie przygotowane są akty wykonawcze i procedury postępowania dla podmiotów odpowiedzialnych za ochronę przed zagrożeniami biologicznymi i realizujących działania ratunkowe (stacje pogotowia ratunkowego, oddziały ratunkowe, oddziały zakaźne itd).