Stany nagłe i ratownictwo z wykorzystaniem tlenoterapii hiperbarycznej

XXI wiek to czas, gdy medycyna fizykalna znów jest z powodzeniem wykorzystywana w diagnostyce i terapii, również w odniesieniu do stanów nagłych i stanów zagrożenia życia. Wyniki badań podstawowych oraz rozmaitych doświadczeń w tym zakresie umożliwiają znalezienie przesłanek w zakresie fizjologii i patofizjologii oraz wykorzystanie ich w przebiegu skutecznego leczenia stanów ostrych, stanowiących często zagrożenie dla zdrowia i życia.

Zatrucie tlenkiem węgla, choroba dekompresyjna, zatory powietrzne, choroba wysokogórska czy rozległe rany, w tym również pooparzeniowe, to tylko niektóre jednostki, które z powodzeniem poddają się leczeniu w warunkach podwyższonego ciśnienia oraz stężenia tlenu.

Słowa kluczowe
hiperbaria tlenowa (HBOt), ratownictwo medyczne, medycyna fizykalna

Idea wykorzystania komory ciśnieniowej w celach leczniczych sięga XVII wieku, i choć nie była wówczas poparta podstawami naukowymi, już wtedy wiedziano, iż bywa skuteczna w różnych stanach klinicznych. Medycyna hiperbaryczna jest obecnie dynamicznie rozwijającą się dyscypliną, w wielu ośrodkach z wykwalifikowanym, interdyscyplinarnym zespołem na całym świecie udziela się (z pozytywnym efektem) pomocy pacjentom w stanie zagrożenia zdrowia i życia. W przyszłości terapia hiperbaryczna będzie domeną medyków pracujących w wyspecjalizowanych ośrodkach, mającą coraz bardziej uniwersalny charakter.

Rola tlenu w hiperbarii tlenowej

Tlen uczestniczy w wielu procesach fizjologicznych niezbędnych do zachowania homeostazy (równowagi) organizmu. Dotyczy to głównie oddychania tkankowego, dzięki któremu komórki uzyskują energię magazynowaną (w postaci adenozynotrójfosforanów – głównie ATP oraz reakcji utleniania różnych związków chemicznych z udziałem oksygenaz). Tlen stanowi również integralny element systemu cytochromu P-450, który uczestniczy w procesie metabolizowania leków, karcynogenów oraz innych substancji szkodliwych dla organizmu człowieka (tab. 1).