Temperament ratownika medycznego, jego ewaluacja i zmiany destrukcyjne spowodowane stresem

Poczucie koherencji

Obok temperamentu istotnym elementem funkcjonowania psychospołecznego jest poczucie koherencji, czyli globalna orientacja wyrażająca stopień, w jakim ma on względnie trwałe poczucie pewności, że bodźce napływające ze środowiska wewnętrznego i zewnętrznego mają charakter ustrukturowany, przewidywalny i wytłumaczalny (poczucie zrozumiałości), a dostępne, posiadane przez niego zasoby pozwolą mu sprostać wymaganiom stawianym przez bodźce (poczucie zaradności) oraz że te wymagania są dla niego wyzwaniem wartym wysiłku i zaangażowania (poczucie sensowności).

Poczucie koherencji jest konstruktem badanym w psychologii zdrowia i jest powszechnie uważany jako czynnik prewencyjny dla zachowania zdrowia, również psychicznego, tak ważnego w pracy ratowników. Zaburzenia poczucia koherencji mogą być czynnikiem wskazującym na pewne zamiany w postrzeganiu pracy i życia. Mogą również wskazywać na istotne zaburzenia psycho-społeczne. Autor pracy, we współpracy z czasopismem „Na Ratunek”, przygotowuje obecnie projekt naukowo-badawczy w zakresie poczucia koherencji ratowników medycznych w Polsce. Celem projektu będzie nie tylko diagnoza, ale również rozpoczęcie dyskusji w zakresie stresu zawodowego, zdrowia ogólnego (w odniesieniu do sfer bio, psycho, społecznej i duchowej), ze szczególnym podkreśleniem zdrowia psychicznego wśród ratowników medycznych w Polsce.

Praca ratowników z jednej strony daje im wysoki poziom satysfakcji i zadowolenia, a także plasuje ich wysoko w hierarchii ważności społecznej. Jednak z drugiej strony, po pewnym czasie, powoduje najprawdopodobniej wyczerpanie niezbędnych i posiadanych wcześniej zasobów psychicznych. Prowadzi to do niebezpiecznych zachowań, zaburzeń osobowości, a nawet zaburzeń psychicznych. Obciążająca praca ratownika (stres zawodowy, zmianowy system pracy etc.) powoduje często: niestabilną i niesprzyjającą sytuację rodzinną, problemy małżeńskie, separacje, rozwody, ograniczenia lub brak kontaktu z dziećmi, dezintegrację życia rodzinnego, społecznego i towarzyskiego. To wszystko może negatywnie wpływać na zdrowie ratownika (w aspekcie psycho), a także na pracę zawodową.