Zaburzenia rytmu serca u dzieci – tachyarytmie – postępowanie ratownicze

Częstoskurcz nadkomorowy

W przypadku rozpoznania u dziecka częstoskurczu nadkomorowego należy określić jego stan jako stabilny/wydolny lub niestabilny. Jeżeli dziecko jest przytomne i nie ma objawów niewydolności krążenia, można zastosować manewry stymulujące nerw błędny. Ich celem jest zwolnienie poprzez stymulację przywspółczulną przewodnictwa przedsionkowo-komorowego. U dzieci starszych, które współpracują, możemy wykonać dwa manewry:

• Próba Valsalvy: prosimy dziecko, żeby wydmuchało przez cienką końcówkę tłok strzykawki.
• Masaż zatoki tętnicy szyjnej: obracamy głowę dziecka w stronę przeciwną do zatoki, którą chcemy masować. Osłuchujemy zatokę i sprawdzamy, czy nie ma patologicznych szmerów. Następnie uciskamy miejsce, w którym czujemy tętno, i trzymamy około 5 sekund. Powtarzamy manewr 2-3 razy. Jeśli jest nieskuteczny, powtarzamy go po drugiej stronie. Nigdy nie uciskamy obu zatok jednocześnie!

U małych dzieci, które nie są w stanie z nami współpracować, stymulację możemy osiągnąć, przykładając na twarz worek z lodem (np. mrożonka warzywna). Zabieg powinien trwać stosunkowo krótko, maksymalnie 15-20 sekund, tak aby nie doszło do niedotlenienia. Należy ułożyć worek na twarzy dziecka w taki sposób, aby nie powodować niedrożności dróg oddechowych. Wszystkie manewry stymulujące nerw błędny muszą być wykonywane u pacjentów monitorowanych. Należy być przygotowanym do podjęcia zabiegów resuscytacyjnych. Można rozważyć umiarowienie dziecka za pomocą adenozyny. U przytomnych dzieci, u których występują objawy niewydolności serca (spadek ciśnienia tętniczego, obniżona perfuzja obwodowa, zwiększone obciążenie wstępne), można zastosować te same manewry co u dzieci stabilnych, nie jest to jednak metoda z wyboru. Jeżeli założony jest dostęp donaczyniowy, można podać adenozynę w dawce 200 µg/kg m.c., nie przekraczając maksymalnej dawki 6 mg. W przypadku gdy pierwsza dawka leku jest nieskuteczna, można ją powtórzyć (kolejne 200 µg/kg m.c.) lub zwiększyć dawkę, nie przekraczając łącznej dawki 12 mg. Adanozyna powinna być podawana do wkłucia o możliwie dużej średnicy położonego jak najbliżej serca. Adenozyna podawana dożylnie jest bardzo szybko metabolizowana przez erytrocyty i niewłaściwe jej podanie spowoduje, że lek pozostanie nieskuteczny. Typowy obraz EKG po podaniu adenozyny to zahamowanie zatokowe do kilku sekund, następnie powrót rytmu zatokowego, czasem poprzedzonego kilkoma pobudzeniami o poszerzonych zespołach QRS – komorowymi i zaberrowanymi. Oprócz korzyści terapeutycznych podanie adenozyny może mieć w pewnych sytuacjach duże walory diagnostyczne. W częstoskurczach przedsionkowych ektopicznych oraz w trzepotaniu przedsionków przewodzonych w stosunku 1:1 i 2:1 podanie adenozyny może zwiększyć stopień bloku i ujawnić załamki P bądź fale trzepotania, naprowadzając na właściwe rozpoznanie. Przerwanie adenozyną częstoskurczu z szerokimi zespołami QRS wskazuje raczej na częstoskurcz nadkomorowy z zaburzeniami przewodnictwa śródkomorowego lub częstoskurcz antydromowy w zespole WPW niż na częstoskurcz komorowy.