Zasadność, skuteczność i bezpieczeństwo stosowania opaski uciskowej w środowisku cywilnym

Opaska uciskowa to niezwykle skuteczne narzędzie do tamowania masywnych krwotoków kończynowych, wykorzystywane przede wszystkim w medycynie pola walki. W artykule podjęto próbę udzielenia odpowiedzi na pytanie, czy metoda ta powinna stać się standardem postępowania w ratownictwie cywilnym i pierwszej pomocy.

Słowa kluczowe

staza taktyczna, opaska uciskowa, tamowanie krwotoków kończynowych, wstrząs hipowolemiczny

Opaska uciskowa, zwana także – zwłaszcza w wojsku – stazą taktyczną, to niezwykle przydatne narzędzie, pozwalające ratować życie w przypadkach masywnych krwotoków kończynowych. Choć w wojsku jest ona stosowana rutynowo od kilkunastu lat, środowisko cywilne nadal nie przyjęło jej jako standardowe postępowanie. Powszechnie uważa się, że korzystanie z tej metody kontroli krwotoku oznacza dla poszkodowanego niemal nieuniknioną amputację kończyny, a w najlepszym wypadku ciężkie zakażenie rany związane z martwicą tkanek.

Wytyczne Europejskiej Rady Resuscytacji z 2015 r. zalecają korzystanie ze staz w przypadku masywnych krwotoków przy braku możliwości zatamowania upływu krwi metodą bezpośredniego ucisku i polecają wprowadzenie nauki ich stosowania do programu kursów pierwszej pomocy BLS (1). Mimo to na wielu kursach pierwszej pomocy, w tym prowadzonych pod szyldem poważanych międzynarodowych organizacji humanitarnych, nadal uczy się, by opaskę uciskową poluzowywać co 10 minut oraz stosować ją jedynie w ostateczności – przy nieskuteczności nie tylko ucisku bezpośredniego, lecz także ucisku proksymalnego i elewacji kończyny – metod odradzanych obecnie przez ERC ze względu na ich niepotwierdzoną skuteczność. Ponadto stazy nie są powszechnie dostępne – dysponują nimi Lotnicze Pogotowie Ratunkowe, PSP, znaleźć je można na SOR-ach należących do szpitali wojskowych, wciąż jednak brakuje ich na wyposażeniu większości zespołów PRM, a nawet gdy są dostępne, używa się ich niechętnie.