Zespół Kounisa − diagnostyka i postępowanie w warunkach ZRM

Wystąpienie anafilaksji u pacjenta może wiązać się równocześnie z ostrym zespołem wieńcowym. Zespół Kounisa jest powikłaniem reakcji alergicznej, niektóre mediatory zapalne uwolnione w przebiegu anafilaksji powodują skurcz tętnic wieńcowych.

Słowa kluczowe

anafilaksja, ostry zespół wieńcowy, zespół Kounisa, reakcja alergiczna, komórki tuczne, spazm tętnicy wieńcowej

Zespół Kounisa (ZK) po raz pierwszy został opisany przez Kounisa i Zavrasa w 1991 r., określany jest jako ostry zespół wieńcowy w przebiegu reakcji alergicznej, powodują go skurcz tętnicy wieńcowej oraz erozja blaszki miażdżycowej z postępującym uwolnieniem kaskady krzepnięcia, czego następstwem jest powstanie skrzepliny w naczyniu krwionośnym (1). Komórkami odpowiedzialnymi za powstawanie zespołu są komórki tuczne. Komórki tuczne, inaczej zwane mastocytami, wchodzą w skład układu immunologicznego. Odgrywają kluczową role w przebiegu reakcji alergicznej oraz zespołu Kounisa. Uwolniona histamina wchodząca w skład ziarnistości mastocytów doprowadza do skurczu naczyń krwionośnych, aktywując tym samym płytki krwi. Występujące w mastocytach enzymy tryptaza oraz chymaza prowadzą do trawienia otoczki blaszki miażdżycowej. W ten sposób mediatory zapalne doprowadzają do uwolnienia materiału trombogennego i aktywacji kaskady krzepnięcia.

Epidemiologia

Zespół ten występuje bardzo rzadko w przebiegu alergii. Dostępne w publikacjach dane podają, że na przestrzeni dwóch lat w jednym z ośrodków intensywnego nadzoru kardiologicznego wystąpiło 8 przypadków danej jednostki chorobowej. Podane przypadki miały związek z użądleniem pacjentów przez owady błonkoskrzydłe; objawy ostrego zespołu wieńcowego nastąpiły w ciągu poprzedzających 48 h (2). W przeglądzie przeprowadzonym przez „Australian Journal of Paramedicin” (1) częstość występowania zespołu Kounisa wynosi 19,4 na 100 000 pacjentów. Najczęstszym typem występowania zespołu Kounisa jest typ I − ponad 72,6%, typ II stanowi 22,3% oraz typ III – 5,1% spośród odnotowanych przypadków w 2017 r. Oficjalnie piśmiennictwo nie podaje, jaki odsetek pacjentów cierpi na zespół Kounisa w skali kraju, wcześniej sądzono, że zmiany dotyczące mięśnia sercowego mają charakter zaburzeń ogólnoustrojowych związanych ze spadkiem ciśnienia tętniczego, zaburzeń wynikających z wentylacji oraz ze wzrostem oporu w drogach oddechowych spowodowanymi przez czynnik alergiczny.