Krwotok podpajęczynówkowy (SAH) – kiedy nieurazowy ból głowy powinien niepokoić?

Celem artykułu jest omówienie definicji, epidemiologii i etiologii oraz objawów spontanicznego krwotoku podpajęczynówkowego (SAH), zwrócenie uwagi na trudności diagnostyczne rozpoznania SAH w warunkach przedszpitalnych oraz przedstawienie rozwiązań ograniczających popełnienie błędów w badaniu podmiotowym i przedmiotowym pacjentów prezentujących nieurazowy ból głowy.

Słowa kluczowe
SAH, krwotok podpajęczynówkowy, ból głowy

Krwotok podpajęczynówkowy jest to patologiczne wynaczynienie krwi do okołomózgowych przestrzeni płynowych (1). W czasie krwotoku podpajęczynówkowego krew przedostaje się do płynu mózgowo-rdzeniowego wypełniającego przestrzeń między oponą miękką, która bezpośrednio pokrywa mózg, a oponą pajęczą (2). Zapadalność wynosi od 2 do 23 przypadków na 100 tys. osób rocznie i rośnie wraz z wiekiem, osiągając szczyt zachorowań pomiędzy 40. a 60. r.ż. Krwotok podpajęczynówkowy stanowi od 2 do 7% wszystkich udarów mózgu. Śmiertelność wynosi średnio ok. 50% (1).

W ciągu ostatnich 30 lat częstość występowania SAH utrzymywała się na stałym poziomie. Jednak, prawdopodobnie z powodu lepszej opieki w specjalistycznych oddziałach, śmiertelność wypisowa znacznie się zmniejszyła (3).

Najczęstszą przyczyną samoistnego krwotoku podpajęczynówkowego są tętniaki workowate naczyń mózgowych (85%) oraz łagodny okołośródmózgowy krwotok podpajęczynówkowy (10%), inne przyczyny są rzadkie. Same tętniaki występują nawet u 1-2% populacji, jednak SAH występuje tylko u ok. 0,3 % – czyli u niewielkiej części pacjentów (4). Poza przyczynami należy zwrócić uwagę na czynniki ryzyka oraz czynniki prowokujące.