Mechanizmy termogenezy i utraty ciepła. Postępowanie z pacjentem urazowym w przypadku narażenia na wychłodzenie

Mechanizmy utraty ciepła

Energia cieplna w naszym organizmie powstaje dzięki reakcjom chemicznym zachodzącym w komórkach. Kiedy organizm jest w stanie spoczynku, około 56% wytwarzanej energii generują narządy wewnętrzne, 18% produkują mięśnie szkieletowe i serce, a pozostałe 16% mózg.

W trakcie wysiłku fizycznego mięśnie szkieletowe mogą produkować nawet do 90% całkowitej energii cieplnej (2). W stanie homeostazy procesy generowania energii cieplnej równoważone są przez mechanizmy rozpraszania ciepła. Utrata ciepła może zachodzić poprzez kondukcję, konwekcję, promieniowanie i ewaporację.

Kondukcja, czyli przewodzenie, polega na przekazywaniu energii cieplnej pomiędzy przedmiotami pozostającymi ze sobą w bezpośrednim kontakcie. Wielkość przekazywanego ciepła jest wprost proporcjonalna do powierzchni kontaktu. O tej drodze utraty warto pamiętać szczególnie u pacjentów urazowych, u których zastosowano unieruchomienie z powodu odniesionych obrażeń lub którzy pozostali unieruchomieni w konsekwencji urazu.

Konwekcja stanowi mechanizm, który przy zastosowaniu odpowiedniej izolacji jesteśmy w stanie wyeliminować. Polega na unoszeniu się ciepłych mas powietrza na powierzchni ciała. Im większy ruch powietrza, tym utrata ciepła będzie następowała szybciej. Czynnikiem wpływającym na wielkość utraty ciepła tą drogą jest siła wiatru.

Promieniowanie polega na przenoszeniu ciepła za pomocą fali podczerwieni pomiędzy przedmiotami o różnych wartościach temperatur i niemających ze sobą bezpośredniego kontaktu. Transport energii zachodzi od ciała cieplejszego do chłodniejszego. Tego rodzaju rozpraszania ciepła nie jesteśmy w stanie wyeliminować. Ciało ludzkie może być też absorberem promieniowania, np. słonecznego.