Ocena stanu jamy ustnej jako element badania fizykalnego w praktyce ratownika medycznego

Autorzy: Karolina Łukasik, Anna Burak

Zdrowie jamy ustnej ma fundamentalne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka. Z jednej strony nieprawidłowe zmiany kliniczne zlokalizowane w obrębie jamy ustnej mogą wpływać na rozwój choroby ogólnoustrojowej u pacjenta, niezależnie od innych czynników ryzyka. Z drugiej strony choroby ogólnoustrojowe mogą mieć negatywny wpływ na stan zębów i przyzębia, a także powodować stany zapalne i inne zmiany chorobowe w jamie ustnej.

Celem pracy jest przedstawienie techniki badania fizykalnego jamy ustnej oraz jego znaczenia w praktyce ratownika medycznego na podstawie wybranych zmian patologicznych w jamie ustnej.

Słowa kluczowe

jama ustna, badanie fizykalne, ratownik medyczny

Wstęp

Ratownik medyczny posiada kwalifikacje do udzielania medycznych czynności ratunkowych oraz świadczeń zdrowotnych pacjentom, którzy znajdują się w stanie zagrożenia życia oraz zdrowia. Rzetelnie zebrany wywiad wraz z dokładnie wykonanym badaniem fizykalnym pełnią kluczową rolę w diagnostyce pacjenta, niezależnie od jego stanu chorobowego. Podczas przeprowadzania badania fizykalnego często pomijanym oraz niedocenianym elementem jest badanie fizykalne jamy ustnej.

Z jednej strony wiele patologicznych stanów jamy ustnej może świadczyć o toczących się ogólnoustrojowych procesach chorobowych w organizmie, jak również o wystąpieniu nagłego stanu zagrożenia zdrowia oraz życia. Z drugiej natomiast – choroby ogólnoustrojowe mogą mieć negatywny wpływ na choroby zębów i przyzębia oraz stany zapalne i inne zmiany chorobowe w jamie ustnej. 

Technika podstawowego badania jamy ustnej

Wywiad medyczny oraz rzetelnie przeprowadzone badanie przedmiotowe pełnią istotną rolę w diagnostyce i ocenie stanu zdrowia pacjenta (1). Podstawowy wywiad należy uzupełnić o informację dotyczącą zawodu, jaki pacjent wykonuje. Zdarza się, że odczuwane przez pacjenta objawy w obrębie jamy ustnej są spowodowane warunkami środowiskowymi panującymi w miejscu pracy. 

Powinniśmy zwrócić uwagę na następujące symptomy zgłaszane przez pacjenta: przewlekłe drapanie w gardle, pieczenie bądź uczucie obecności ciała obcego, niesmak, nieprzyjemny zapach wydobywający się z ust, krwawienia, częste bóle, dysfagia, odynofagia oraz zaburzenia wydzielania śliny (2, 3). Należy ustalić, czy wspomniane objawy wystąpiły pierwszy raz, czy mają charakter nawracający, jak długi czas się utrzymują oraz czy ustępują bądź nasilają się pod wpływem określonych czynników (4). Dodatkowo warto uzupełnić wywiad o informacje dotyczące trybu życia, w tym higieny jamy ustnej, palenia tytoniu, aktywności fizycznej, nadużywania leków uspokajających oraz nasennych. Istotną kwestią jest również przeszłość chorobowa pacjenta, szczególnie odnosząca się do przebytych chorób zakaźnych, chorób układu krążenia oraz zaburzeń hormonalnych, które to mogą mieć wpływ na obecny stan jamy ustnej.