Podstawy ochrony prawnej personelu PRM podczas udzielania świadczeń zdrowotnych oraz działań podejmowanych poza systemem Państwowe Ratownictwo Medyczne w ramach pełnionej funkcji lub wykonywanych czynności

Kodeks karny zawiera katalog zdarzeń, w związku z wystąpieniem których, lekarz i ratownik medyczny, powołując się na przepis szczególny (w stosunku do art. 115 § 13 KK), zawarty w art. 5 Ustawy ust. 1 o PRM oraz w art. 44 Ustawy o ZLLD, może domagać się prawnokarnej ochrony. Do takiej sytuacji może dojść w związku ze znieważeniem – art. 226 § 1 KK, naruszeniem nietykalności cielesnej – art. 222 KK, czynną napaścią – art. 223 KK oraz stosowanie przemocy i groźby bezprawnej – art. 224 § 2 KK. W praktyce, na osnowie art. 226 KK w odniesieniu do powyższych zdarzeń powstaje pewna wątpliwość interpretacyjna. Otóż, czy członkowie zespołu PRM pełniący dyżur w stacji pogotowia ratunkowego, ale „tylko” oczekujący na wezwanie do wyjazdu i np. uzupełniający w tym czasie dokumentację medyczną, są osobami podlegającymi ochronie prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych (14)? Dalej, czy agresor znieważający w tej konkretnej sytuacji podlega karze, wypełniając znamiona przestępstwa znieważenia funkcjonariusza publicznego. Powyższa kwestia już dawno została podniesiona jako zagadnienie prawne i skierowana do Sądu Najwyższego, tym bardziej, że ustawodawca również art. 44 Ustawy o ZLLD, przyznając lekarzowi ochronę prawną, należną funkcjonariuszowi publicznemu, zawęził katalog zdarzeń legitymujących go do dochodzenia swych praw w związku z pomówieniem, naruszeniem nietykalności cielesnej, czynną napaścią, groźbą bezprawną czy stosowaniem wobec niego przemocy.

W art. 44 Ustawy o ZLLD czytamy między innymi, że lekarzowi, który wykonuje czynności w ramach świadczeń pomocy doraźnej (…), przysługuje ochrona prawna należna funkcjonariuszowi publicznemu. Sąd Najwyższy w trybie art. 441 § 1 KPK, postanowieniem z dnia 28 kwietnia 2016 r. (sygn. I KZP 24/15) wyraził pogląd, zgodnie z którym „ochrona prawna należna funkcjonariuszowi publicznemu przyznana lekarzowi w art. 44 u.z.l. oraz w art. 5 u.p.r.m. (ratownikowi medycznemu) nie obejmuje sytuacji innych niż udzielanie pomocy doraźnej (a więc udzielanie pierwszej pomocy i podejmowanie medycznych czynności ratunkowych) lub pomocy lekarskiej wtedy, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała albo ciężkiego rozstroju zdrowia oraz w innych wypadkach niecierpiących zwłoki” (15). Za sytuacje udzielania pomocy lub wykonywania medycznych czynności ratunkowych, zdaniem SN, należy uznać również te zadania, które bezpośrednio zmierzają do wykonania tych pierwszych, a więc podjęte od momentu przyjęcia wezwania do wyjazdu lub podjęcia przez lekarza/ratownika medycznego działań w ramach SOR. Idąc tym tokiem rozumowania, członkowie zespołów wyjazdowych i szpitalnych oddziałów ratunkowych nie są należycie chronieni w okresie pełnienia przez nich dyżuru, jeśli pozostają jedynie w dyspozycji do wykonywania czynności, o których była mowa. Do czynów zabronionych określonych art. 222-223, 224 § 2 i 226 dochodzi jedynie „podczas i w związku z pełnieniem ich obowiązków służbowych”. Tym samym, niezwykle istotne dla kwalifikacji prawnej czynu będzie miało dokładne ustalenie okoliczności, czasu i motywów popełnionego czynu.