Podstawy ochrony prawnej personelu PRM podczas udzielania świadczeń zdrowotnych oraz działań podejmowanych poza systemem Państwowe Ratownictwo Medyczne w ramach pełnionej funkcji lub wykonywanych czynności

Zasadniczo więc członkowie zespołów ratownictwa medycznego są dodatkowo chronieni przez prawo, gdyż w przypadku zniszczenia lub uszkodzenia cudzej rzeczy (albo zabicia lub zranienia cudzego zwierzęcia) w celu odwrócenia od siebie lub od innych niebezpieczeństwa grożącego bezpośrednio od tej rzeczy lub zwierzęcia, nie odpowiadają za wynikłą stąd szkodę. Oczywiście, jeżeli niebezpieczeństwa sami nie wywołali, a niebezpieczeństwu nie można było inaczej zapobiec i jeżeli ratowane dobro (w przypadku czynności medycznych – życie i zdrowie pacjenta) jest oczywiście ważniejsze aniżeli dobro naruszone. Ponadto prawo cywilne zawiera przepisy związane z odwróceniem grożącego niebezpieczeństwa, zawarte w art. 142 § 1 zdanie pierwsze KC, zgodnie z którymi: „właściciel nie może się sprzeciwić użyciu, a nawet uszkodzeniu lub zniszczeniu rzeczy przez inną osobę (lekarza, ratownika medycznego), jeżeli to jest konieczne do odwrócenia niebezpieczeństwa – (utraty życia lub zdrowia pacjenta) grożącego bezpośrednio osobie trzeciej” (17).

Poruszając kwestię zakresu ochrony prawnej osób świadczących pracę w ramach zespołu wyjazdowych i SOR-u, nie można pominąć regulacji zawartej w art. 15a Ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 295), w myśl którego osoba wykonująca zawód medyczny, udzielająca świadczeń zdrowotnych poza zakładem leczniczym korzysta z ochrony prawnej przewidzianej w Ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r., poz. 1950 i 2128) dla funkcjonariuszy publicznych. Przepis powyższy wprowadzono do porządku prawnego dopiero w 2017 r., na mocy art. 31 Ustawy z dnia 27 października 2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 172). W literaturze tematu zauważa się, że przepisami, które muszą być zastosowane w przypadku wskazanym w art. 15a Ustawy o ZLLD, są uprzednio już przytoczone: art. 222 KK, art. 223 KK oraz art. 226 KK. Chodzi tu o przypadki naruszenia nietykalności cielesnej, czynnej napaści oraz znieważenia lekarza systemu lub ratownika medycznego udzielających świadczeń zdrowotnych poza miejscem, w którym jest zlokalizowany zakład leczniczy (18) podczas lub w związku z pełnieniem przez tę osobę obowiązków służbowych, a także wtedy, gdy bezprawny zamach na nią został podjęty z powodu wykonywanego przez nią zawodu lub zajmowanego stanowiska. Do ochrony prawnej wskazanej w komentowanym przepisie legitymowani są przede wszystkim medycy, którzy udzielają świadczeń zdrowotnych poza miejscem, w którym zlokalizowany jest zakład leczniczy, a nie tylko np. pełnią dyżur w ambulansie medycznym (19).