Postępowanie w nagłych stanach zagrożenia zdrowia i życia u pacjentki ciężarnej. Część III – wypadki komunikacyjne

Kolejnym etapem jest szybkie badanie urazowe u poszkodowanych ciężarnych, w którym oprócz standardowego postępowania należy pamiętać o zbadaniu krocza w celu wykrycia możliwego krwotoku lub wycieku płynu, a nawet fragmentu ciała rodzącego się już dziecka. Składowe te mogą oznaczać przedwczesne rozpoczęcie się porodu, wskazywać na pęknięcie błon płodowych, przodujące łożysko lub pęknięcie macicy. W trakcie badania jamy brzusznej należy zbadać macicę, aby ocenić, czy występują skurcze. Należy pamiętać, że urazy okolicy brzucha mogą powodować krwawienie wewnątrzmaciczne, a także do przestrzeni zaotrzewnowej, jednak w przypadku kobiet ciężarnych w związku z rozciągnięciem powłok brzusznych i zmianami hormonalnymi wrażliwość na bodźce drażniące jest fizjologicznie mniejsza i objawy otrzewnowe mogą być nieobecne. Z powodu zwiększonej objętości krwi u kobiet w ciąży utrata krwi krążącej nawet do 1500 ml może przebiegać początkowo bezobjawowo, bez znaczących zmian w ciśnieniu tętniczym ciężarnej. Należy pamiętać, że płód w reakcji na hipoperfuzję u matki reaguje spadkiem płodowego ciśnienia tętniczego i zmniejszeniem częstości rytmu serca, dlatego w postępowaniu istotna jest tlenoterapia w dużym przepływie. W przypadku rozpoczęcia aktywnego porodu należy działać zgodnie z lokalnym protokołem położniczym/porodowym. Wystąpienie wstrząsu u ciężarnej w 80% przypadków wiąże się z wysokim wskaźnikiem śmiertelności płodu. Nawet niewielkie obrażenia brzucha, których ciężarna doznała w wyniku wypadku komunikacyjnego, mogą doprowadzić do śmierci płodu, jednakże z obserwacji wynika, że najczęstszą przyczyną jego śmierci jest zgon matki spowodowany urazem głowy. Często w badaniu urazowym stwierdza się obrażenia w obrębie miednicy, które powodują krwawienie wewnętrzne do przestrzeni zaotrzewnowej. Do innych stanów bezpośrednio zagrażających życiu płodu u ciężarnych ofiar wypadku należą przede wszystkim sytuacje takie jak odklejenie się łożyska, pęknięcie macicy oraz poród przedwczesny. Zjawiskiem szczególnym dla pacjentek ciężarnych jest występujący zazwyczaj powyżej 20. tygodnia ciąży zespół niedociśnienia  w pozycji leżącej na plecach. Jest to związane z hipotensją na skutek ucisku macicy na żyłę główną dolną, zmniejsza się tym samym powrót żylny oraz rzut serca. U matki mogą wystąpić z tego powodu omdlenia, natomiast u płodu bradykardia. W celu zapobiegnięcia temu stanowi członkowie ZRM-u powinni przesunąć u pacjentki macicę ku lewej stronie i utrzymywać takie położenie przez cały czas, zarówno w trakcie prowadzenia resuscytacji, jak i transportu czy innych czynności medycznych.