Postępowanie w zaburzeniach gospodarki potasowej

Potas, wraz z innymi elektrolitami, odpowiada za regulację bilansu wodnego organizmu oraz odpowiednią pobudliwość nerwowo-mięśniową. Zaburzenia elektrolitowe należy podejrzewać szczególnie u pacjentów z niewydolnością nerek, ciężkimi oparzeniami, niewydolnością krążenia oraz cukrzycą.

Słowa kluczowe

potas, hiperkaliemia, hipokaliemia, postępowanie ratunkowe

Potas odgrywa ważną rolę w układzie enzymatycznym i hormonalnym, a także przez hemoglobinę uczestniczy w procesie oddychania. W 97% potas znajduje się w przestrzeni wewnątrzkomórkowej (stężenie 160 mmol/l), w 3% zewnątrzkomórkowej (stężenie 3,6-5,3 mmol/l – wartość badana w osoczu) (1, 3).

Potas w 10% znajduje się w erytrocytach, mózgu i kościach, pozostałe 90% ulega ciągłej przemianie. Potas jest wydalany z organizmu w 85% przez nerki, a w 15% z kałem i potem (4).

Gospodarka kwasowo-zasadowa

Optymalne pH w osoczu wynosi 7,35-7,45. Organizm radzi sobie z zaburzeniami pH poprzez odpowiednie przemieszczanie jonów wodoru, łagodząc różnice kwasowo-zasadowe, oraz innych elektrolitów między przestrzenią wewnątrz- i zewnątrzkomórkową. W zasadowicy rozwija się hipokaliemia, czyli stężenie jonów potasu w surowicy spada poniżej 3,5 mmol/l, zaś kwasica jest przyczyną hiperkaliemii, gdy stężenie wynosi ponad 5,5 mmol/l.

Obniżeniu pH w płynie zewnątrzkomórkowym o 0,1 jednostki towarzyszy zwiększenie stężenia potasu w osoczu o 0,1-1,2 mmol/l. Przyczyn zaburzeń gospodarki potasu jest wiele, więc hiperkaliemii może towarzyszyć zasadowica, a kwasicy niski poziom potasu (5, 6).