Ratownictwo medyczne wobec zagrożeń radiacyjnych – cz. II. Postępowanie przedszpitalne PRM

Promieniowanie jako źródło zagrożenia dla organizmu człowieka

Promieniowanie jonizujące jest formą energii wysyłaną w postaci cząstek lub fali elektromagnetycznej, powodującą w organizmie powstawanie niebezpiecznych dla zdrowia i życia uszkodzeń. Istnieje kilka form promieniowania jonizującego, różniących się od siebie właściwościami. Typami promieniowania są: promieniowanie alfa, beta, gamma, a także promieniowanie rentgenowskie oraz neutronowe (13).

O skażeniu promieniotwórczym, zgodnie z definicją Prawa Atomowego (4), mówimy wtedy, gdy nastąpi niezamierzona lub niepożądana obecność substancji promieniotwórczych na powierzchni lub w ciałach stałych, cieczach lub gazach, wewnątrz lub na powierzchni ciała ludzkiego. Rozpatrywanie problemu skażenia organizmu ludzkiego obejmuje zarówno skażenie zewnętrzne (skóra, włosy, błony śluzowe), jak i skażenie wewnętrzne (organy), niezależnie od drogi wniknięcia substancji promieniotwórczej do organizmu.

W wyniku oddziaływania na organizm żywy promieniowania jonizującego może dojść do wystąpienia negatywnych skutków ujawniających się w krótkim czasie od  napromieniowania lub też po dłuższym okresie (nawet dopiero w kolejnych pokoleniach). Stąd skutki napromieniowania dzielimy na: deterministyczne – zależne od dawki oraz stochastyczne – niezależne od dawki.

Skutki deterministyczne powstają w wyniku przyjęcia dużych dawek promieniowania jonizującego w krótkim przedziale czasu. Natomiast skutki stochastyczne są skutkami, w których nasilenie objawów jest niezależne od wielkości pochłoniętej dawki. Wielkość dawki zwiększa prawdopodobieństwo zachorowania. Dla skutków tych nie istnieje dawka progowa – mogą pojawić się przy przyjęciu nawet niewielkich dawek promieniowania (14). (Więcej na ten temat w: