Skutki porażenia prądem elektrycznym – postępowanie ratownicze i przegląd dostępnego piśmiennictwa

Oparzenia

Przypadki oparzeń wskutek działania prądu elektrycznego stanowią około 10% wszystkich hospitalizacji na oddziałach oparzeń. Zakres obrażeń zależy od rodzaju kontaktu: bezpośredni (na skutek kontaktu z elementem będącym pod napięciem) bądź pośredni (na skutek działania łuku elektrycznego czy wyładowania atmosferycznego). Do czynników działających na zakres obrażeń należy zaliczyć również: napięcie prądu, natężenie prądu, czas ekspozycji oraz rezystancji, czyli oporu tkanek. Najlepszymi przewodnikami są mięśnie, naczynia oraz nerwy, nieco większy opór stawiają zaś sucha skóra, tkanka tłuszczowa i kości. W przypadku porażenia piorunem dochodzi do kontaktu z prądem stałym, podczas którego następuje gwałtowny skurcz mięśni i ze względu na duży woltaż – odrzucenie ofiary.

Podział urazów elektrycznych opiera się na porażeniu napięciem do 1000 V i powyżej 1000 V oraz różnicowaniu ze względu na prąd zmienny lub stały. Prąd używany w gospodarstwach domowych oraz warsztatach nie przekracza 400 V, czyli zalicza się do grupy poniżej 1000 V. Urazy cieplne, jakie może wywołać, to jedynie powierzchowne oparzenia. Natomiast wysokie napięcie, czyli powyżej 1000 V, które może występować w dużych zakładach produkcyjnych, stacjach transformatorowych czy słupach przesyłowych, powoduje szereg groźnych dla życia i zdrowia obrażeń. Podczas przepływu prądu wytwarzana jest energia cieplna, która z racji głębokiego działania sięga niejednokrotnie tkanek głębokich, powodując ich martwicę. Martwica w przypadku urazów elektrycznych jest gwałtowna i postępuje nawet w przypadku wcześnie podjętego leczenia. W tym typie oparzeń należy zaznaczyć powstawanie charakterystycznych znamion na skórze, zwanych „stygmatami”, określonych w terminologii medycznej „figurami Lichtenberga”. Są to mało rozległe, a właściwie punktowe, lecz bardzo głębokie oparzenia w miejscach nazywanych punktem wejścia i wyjścia prądu. Warto dodać, że wilgotna skóra zwiększa przewodnictwo prądu około sześciokrotnie (fot. 1).