Kliniczne aspekty choroby węzła zatokowego

Wyróżnia się następujące postaci choroby węzła zatokowego:

• Niefizjologiczna (nadmierna) niemiarowość zatokowa
• Bradykardia zatokowa
• Zahamowanie zatokowe
• Wolny rytm zastępczy
• Bloki zatokowo-przedsionkowe
• Sekwencje tachykardia-bradykardia
• Niewydolność chronotropowa węzła zatokowego.

Objawy występujące w przypadku choroby węzła zatokowego

W
świetle aktualnych badań choroba węzła zatokowego sama w sobie nie jest
obarczona zwiększoną śmiertelnością. Autorzy analizy rejestrów
obejmujących kilkanaście tysięcy osób wykazali co prawda tego typu
prostą zależność, jednak po uwzględnieniu innych czynników ryzyka
sercowo-naczyniowego nie stwierdzono zwiększonej śmiertelności u chorych
z SSS (4, 5). Oznacza to, że współistnienie innych czynników
chorobowych może skutkować zwiększoną śmiertelnością. Tak więc chory,
który w wyniku zwolnienia czynności serca ma objawy zmniejszonego rzutu
minutowego, skutkującego objawami niedokrwienia mięśnia serca czy
niewydolności lewokomorowej, jest obarczony zwiększonym ryzykiem. Z
takim pacjentem potencjalnie można zetknąć się na polu medycyny
ratunkowej.

Chorzy ze zmniejszonym rzutem serca skarżą się na zawroty głowy, okresowo pojawiające się mroczki przed oczami, gorszą pamięć, obniżenie koncentracji, zaburzenia funkcji poznawczych, zasłabnięcia lub omdlenia (2, 3). W wywiadzie chorobowym pacjenci podają pogorszenie tolerancji wysiłku fizycznego, nasilające się bóle dławicowe, duszności, okresowe kołatania serca i ogólne osłabienie. Najgroźniejszymi objawami klinicznymi są napady utraty przytomności w wyniku zahamowania zatokowego lub bloku zatokowo-przedsionkowego, określane zwykle jako napady MAS (Zespół Morgagniego-Adamsa-Stokesa). Należy pamiętać o związku tych zaburzeń z urazami, więc pacjenci w wieku podeszłym, którzy trafiają na oddziały ratunkowe z powodu upadków i urazów, powinni być oceniani pod kątem potencjalnych zaburzeń rytmu i przewodnictwa. Nietrudno wyobrazić sobie sytuację, gdy choroba węzła zatokowego, która choć nie zwiększa śmiertelności, może przyczynić się do fatalnego w skutkach urazu głowy u osoby w wieku podeszłym. Jednocześnie warto pamiętać o diametralnie odmiennej sytuacji związanej z bradykardią, kiedy zwolnienie częstotliwości rytmu serca jest zjawiskiem wtórnym do