Podaż atropiny w bólach brzucha o charakterze spastycznym

Jak wygląda podaż Atropiny w bólach brzucha o charakterze spastycznym?

Zdaniem eksperta

dr n. o zdr. Klaudiusz Nadolny

Krótko o atropinie
Atropina jest konkurencyjnym, wybiórczym antagonistą pozazwojowych receptorów cholinergicznych M1 i M2, przez co znosi działanie acetylocholiny. Jej działanie można częściowo odwrócić, podając inhibitor AChE. Wykazuje zależne od dawki działanie na narządowe receptory muskarynowe, blokując je w następującej kolejności: oskrzela, serce, gałka oczna, mięśnie gładkie przewodu pokarmowego i dróg moczowych; najpóźniej zmniejsza wydzielanie żołądkowe. Działanie atropiny na organizm człowieka jest wielokierunkowe i w zależności od narządu docelowego obejmuje drogi oddechowe: rozkurcz mięśni gładkich, powodujący zwiększenie światła oskrzeli, zmniejszenie wydzielania śluzu; serce: poprzez swoje działanie znoszące wpływ nerwu błędnego na serce powoduje zwiększenie częstotliwości rytmu serca i pojemności minutowej oraz wpływa na węzeł zatokowo-przedsionkowy (w mniejszym stopniu na węzeł przedsionkowo-komorowy), przyspieszając przewodzenie węzłowe i powodując skrócenie odstępu PQ. Działanie atropiny na serce jest silniej wyrażone w przypadku osób młodych, z dużym napięciem nerwu błędnego; u osób w podeszłym wieku, małych dzieci, chorych na cukrzycę, z mocznicą, neuropatiami oraz czarnoskórych atropina wywołuje mniejsze efekty kliniczne; przewód pokarmowy: powoduje zmniejszenie napięcia mięśni gładkich ścian przewodu pokarmowego, osłabia perystaltykę jelit, zmniejszenie wydzielania żołądkowego i zaleganie treści żołądkowej, działa przeciwwymiotnie; układ moczowy: zmniejsza napięcie mięśni gładkich ścian moczowodów i pęcherza moczowego; gruczoły wydzielania zewnętrznego: zmniejsza wydzielanie łez, potu, śliny, śluzu i enzymów trawiennych; gałka oczna: rozszerzenie źrenicy i porażenie m. rzęskowego. Atropina nie działa na receptory nikotynowe. Wykazuje słabe działanie miejscowo znieczulające. Nasila podstawową przemianę materii.
Podana p.o. wchłania się dobrze. Po podaniu i.v. działanie rozpoczyna się natychmiast, po inhalacji w ciągu 3–5 min, a po podaniu i.m. – po kilku lub kilkunastu minutach.
Stosowana w resuscytacji oddechowo-krążeniowej (w asystolii, blokach serca), premedykacji przed znieczuleniem ogólnym, odwracaniu blokady nerwowo-mięśniowej, w leczeniu odruchowej bradykardii, nadmiernego wydzielania i skurczu oskrzeli, stanów spastycznych przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowodów, w diagnostyce radiologicznej.
Przeciwwskazania
Nadwrażliwość na atropinę. Jaskra z zamykającym się kątem przesączania, niedrożność przewodu pokarmowego, zwężenie odźwiernika, choroba refluksowa żołądka, zwężenie szyi pęcherza moczowego.
Dawkowanie
Atropinę podaje się i.m., i.v., s.c. lub dotchawiczo. Premedykacja i.m. lub s.c. 0,5–1 h przed zabiegiem lub i.v. bezpośrednio przed zabiegiem: dorośli 0,3–0,6 mg, dzieci 0,01–0,02 mg/kg mc., maks. 0,4 mg.
Minimalna dawka atropiny wynosi 0,1 mg.
W reanimacji 0,5 mg, dawkę powtarzać w razie potrzeby co 5 min, do ustabilizowania rytmu serca.
W przypadku zatrzymania krążenia jednorazowo 3 mg i.v. lub ewentualnie przez rurkę dotchawiczą 6–9 mg; patrz też aktualne wytyczne.
W bradykardii lub zaburzeniach rytmu 0,3–0,6 mg co 4–6 h do dawki całkowitej 2 mg.
Zatrucie związkami fosforoorganicznymi, substancjami o działaniu cholinomimetycznym lub grzybami zawierającymi muskarynę i.v. lub i.m.: dorośli 1–2 mg, powtarzając w razie potrzeby co 5–60 min do opanowania objawów zatrucia, u dzieci 0,02–0,05 mg/kg mc., powtarzając w razie potrzeby co 10–30 min do opanowania objawów zatrucia.
Odwracanie bloku nerwowo-mięśniowego i.v. (w skojarzeniu z neostygminą): dorośli 0,6–1,2 mg, dzieci 0,02–0,03 mg/kg mc., maks. 0,6 mg.
Pomocniczo w stanach spastycznych mięśniówki gładkiej w jamie brzusznej(kolka żółciowa, nerkowa) – dorośli i.m. lub i.v. 0,5–1 mg.
W diagnostyce radiologicznej, gdy pożądane jest wywołanie rozkurczu mięśniówki gładkiej i zwolnienie pasażu jelitowego – dorośli i.m. 1 mg.
W okulistyce: 30 min przed wziernikowaniem 1 kropla roztw. 0,25–1% (w przypadku wziernikowania zaleca się stosowanie krótko działających leków rozszerzających źrenicę), leczniczo 1 kropla 2 ×/d.
W badaniu refrakcji: dorośli i dzieci po 6. rż. 2 ×/d po jednej kropli roztw. 1% przez 3 dni oraz raz w dniu badania, dzieci do 3. rż. roztwór 0,25% (otrzymany po rozcieńczeniu roztw. 1%) 2 ×/d po jednej kropli przez 5 dni oraz raz w dniu badania, 3.–6. rż. – roztwór 0,5% (otrzymany po rozcieńczeniu roztworu 1%) 2 ×/d po jednej kropli przez 5 dni oraz raz w dniu badania.
Bóle brzucha o charakterze spastycznym
Zgodnie z CHPL atropina może być podawana w stanów spastycznych przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i moczowodów. Dawkowanie w stanach spastycznych mięśniówki gładkiej w jamie brzusznej (kolka żółciowa, nerkowa) – dorośli i.m. lub i.v. 0,5–1 mg. Patrząc z punktu widzenia ZRM czy SOR-u w sytuacjach spastycznych przewodu pokarmowego powinno się w pierwszej kolejności podać inne leki.