Regulacja zawodu ratownika medycznego to historyczne wydarzenie – rozmowa z Mateuszem Komzą

Jakie możliwości stawia przed środowiskiem powstanie samorządu?  

Uchwalenie ustawy o zawodzie ratownika medycznego miało na celu wprowadzenie do systemu prawnego przepisów regulujących w sposób kompleksowy wykonywanie zawodu ratownika medycznego oraz utworzenie ram prawnych dla działania samorządu ratowników medycznych, jak również określenie zasad odpowiedzialności zawodowej.

Wykonywanie zawodu ratownika medycznego to de facto realizacja misji społecznej w newralgicznym obszarze gwarantowanego w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej prawa do ochrony zdrowia. Szczególny charakter zawodu ratownika medycznego, jak wskazano w uzasadnieniu do ustawy o zawodzie ratownika medycznego, wynika z faktu, że w procesie jego wykonywania podejmowane są medyczne czynności ratunkowe wobec osoby w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.

Zawód ratownika medycznego bezspornie wiąże się z samodzielnością i niezależnością w wykonywaniu niejednokrotnie złożonych czynności i wymaga posiadania wysokich specjalistycznych kwalifikacji zawodowych oraz zakłada dostęp do tzw. danych wrażliwych osób trzecich.

Powołanie samorządu ratowników medycznych stanowi istotne wzmocnienie ochrony interesu publicznego w związku ze sprawowaniem przez przyszły samorząd pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu zaufania publicznego. Realizowanie tego zadania przez samorząd ratowników medycznych przyczyni się do zapewnienia stanu, w którym czynności zawodowe ratowników medycznych będą realizowane na odpowiednim poziomie wynikającym z wiedzy i umiejętności ratowników (deontologii zawodowej), z zachowaniem odpowiedniej jakości, poszanowaniem praw pacjenta oraz norm etyki zawodowej. 

Mając na uwadze zadania, jakie będzie realizowała Krajowa Rada Ratowników Medycznych, należy wskazać, że powstanie samorządu ratowników medycznych przyczyni się do całkowicie nowego podejścia do zawodu ratownika medycznego, a także do dalszego rozwoju tej grupy zawodowej w perspektywie kolejnych lat.

Zadania, które będzie realizowała Krajowa Rada Ratowników Medycznych, to m.in.:

1. sprawowanie pieczy nad należytym i sumiennym wykonywaniem zawodu ratownika medycznego;
2. ustanawianie zasad etyki zawodowej oraz dbanie o ich przestrzeganie;
3. przyznawanie prawa wykonywania zawodu oraz uznawanie kwalifikacji ratowników medycznych zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej;
4. wydawanie zaświadczeń potwierdzających kwalifikacje zawodowe na podstawie art. 9 Ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej;
5. zawieszanie i pozbawianie prawa wykonywania zawodu oraz ograniczanie zakresu czynności w wykonywaniu zawodu;
6. prowadzenie postępowania w przedmiocie odpowiedzialności zawodowej ratowników medycznych;
7. prowadzenie postępowania w przedmiocie niezdolności do wykonywania zawodu ratownika medycznego;
8. reprezentowanie ratowników medycznych oraz ochrona ich interesów zawodowych;
9. działanie na rzecz stałego podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez ratowników medycznych;
10. udział w ustalaniu oraz aktualizacji standardów i wytycznych w ratownictwie medycznym;
11. edukacja zdrowotna i promocja zdrowia;
12. prowadzenie rejestru ratowników medycznych;
13. nadzór nad doskonaleniem zawodowym ratowników medycznych;
14. współpraca z samorządami zawodów medycznych i innymi organizacjami reprezentującymi zawody medyczne w kraju i za granicą oraz z organami państw członkowskich w zakresie spraw określonych w ustawie.

W czerwcu weszło w życie rozporządzenie, które miało zmienić podejście m.in. do udrażniania dróg oddechowych, ale okazało się, że w zapisach nic się nie zmieniło. Uważa Pan, że te głośno zapowiadane zmiany jeszcze nadejdą?  

Przepisy zawarte w art. 35 ustawy o zawodzie ratownika medycznego określają, że ratownik ma obowiązek wykonywać zawód zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością. Przepisy określone w ustawie o zawodzie ratownika medycznego (art. 118, pkt 10) uściślają natomiast, że do zadań samorządu ratowników medycznych należy m.in. udział w ustalaniu oraz aktualizacji standardów i wytycznych w ratownictwie medycznym. Zasadne jest więc przyjęcie całkowicie nowego podejścia do wydania przez ministra właściwego do spraw zdrowia – na podstawie art. 35 ustawy o zawodzie ratownika medycznego – rozporządzenia określającego szczegółowy zakres medycznych czynności ratunkowych, które mogą być udzielane przez ratownika medycznego samodzielnie lub na zlecenie lekarza, oraz świadczeń zdrowotnych innych niż medyczne czynności ratunkowe, które mogą być udzielane przez ratownika medycznego samodzielnie lub na zlecenie lekarza.

Z jednej strony w ustawie o zawodzie ratownika medycznego wskazano na obowiązek wykonywania zawodu zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością. Z drugiej zaś strony wydano rozporządzenie określające szczegółowy zakres medycznych czynności ratunkowych, które mogą być udzielane przez ratownika medycznego samodzielnie lub na zlecenie lekarza, oraz świadczeń zdrowotnych innych niż medyczne czynności ratunkowe, które mogą być udzielane przez ratownika medycznego samodzielnie lub na zlecenie lekarza. Przy zastosowaniu takiej konstrukcji prawnej ww. rozporządzenie będzie podlegało ciągłym nowelizacjom, aby w pewien sposób „nadążyć” za aktualną wiedzą medyczną i nieustannie aktualizowanymi wytycznymi postępowania Towarzystw Naukowych w poszczególnych dziedzinach wiedzy.

Z uwagi na to, że tworzony samorząd zawodowy ma brać udział w ustalaniu oraz aktualizacji standardów i wytycznych w ratownictwie medycznym, zapisy zawarte w ww. rozporządzeniu będą musiały być wynikiem wypracowanych standardów i wytycznych, jakie będą obowiązywać ratowników medycznych i nie będą mogły ich ograniczać, aby umożliwić realizację zapisów zawartych w art. 35 ustawy o zawodzie ratownika medycznego, zgodnie z którymi ratownik medyczny ma obowiązek wykonywać zawód zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy medycznej, z zasadami etyki zawodowej oraz z należytą starannością.

Tym samym w najbliższym czasie prace związane z nowelizacją ww. rozporządzenia będą musiały być rozpoczęte na nowo. Mam nadzieję, że odbędzie się to już z udziałem przyszłego samorządu ratowników medycznych oraz szerokiego grona reprezentantów środowiska medycznego.